Ha Ha Ha (15)

Februari 21, 2011

OBAT KUAT

MUNAJAT teuing ku rajin pisan ngadatangan tabib jeung dukun. Ari kasakit anu karandapan ku manehna nya eta . . . peluh. Teuing geus sabaraha puluh urang tabib jeung dukun anu kungsi didatangan ku manehna, tapi angger bae kasakit peluhna teu cageur-cageur.
Meunang raratan ti babaturanana, cenah aya tabib teureuh India anu bisa ngubaran kasakit peluh. Atuh puguh bae asa mobok manggih gorowong, da teu kungsi didongengan dua kali, kencling bae Munajat muru ka tempat praktek eta tabib.
Singhoreng rada aneh prakprakan nambaan eta tabib teh. Lain diolesan sakumaha biasana, tapi “manuk” anu cindeten bae teh . . . disulingan. Enya, eta “manuk” anu paeh teh barang ku eta tabib ditiup ku sulingna dadak sakala jadi hirup tur maceuh.
Munajat ge kahayangna mah kitu, sugan jeung sugan enya eta tabib teh sakti. Atuh gagancangan manehna nangkarak. Calana panjangna mah dilaan, ngan kolorna mah teu dilaan, da ceuk eta tabib teu kudu, nyaho . . . gugurubugan bae cenah “manuk” euweuh guam teh.
Sabada eta tabib tipoporose niup suling, ujug-ujug kuniang we . . . tali kolor Munajat teh hudang. Terus ugal-igel nuturkeun wirahma suling. Ari “manuk”-na mah angger we . . . tibra sare dina jero kolor.

SOANG CILAKA

PIKEUN lalaki anu bobogaanana salawasna nguyung mah tangtu apal kana sakur ubar anu ditaksir bisa nimbulkeun kakuatan. Ti mimiti Viagra, Irex, Irexin (keur budak) jeung rupa-rupa ramuan nu dioleskeun, pasti pada-pada apal.
Hiji mangsa aya nu cocorowokan dumeh manehna nempo aya soang eueuleugeugan. Eta soang anu dipikameumeut teh siga-siga nu kacekek, beuheungna ngadadak heuras sarta tuluy eueuleugeugan.
Horeng simanahoreng eta soang teh kalawan teu ngahaja geus ngalodok . . . Viagra anu ragrag tina saku nu bogana kana tempat nyatu eta soang. Ku mujarabna Viagra, beuheung soang ge bisa ngadadak . . . heuras nya?

OBAT PINAREUP

LANTARAN hayang nyukakeun salaki, Nyi Eha luluasan datang ka tabib pikeun tatamba rek . . . ngabadagan pinareupna. Ku tabib Nyi Eha dibere ramuan anu diwadahan kana botol. Cenah mah eta ramuan teh kudu dioleskeun saban rengse mandi, biasana mah heuleut popoean ge pinareup teh bakal langsung ngabadagan.
Ari eta ramuan teh ku Nyi Eha ditunda di kamar mandi, direndengkeun jeung botol sampo. Dumadakan salakina salah nyokot sampo waktu rek diangir. Ngan ledak-ledak bae eta ramuan keur ngabadagan pinareup teh dipake diangir.
Orokata, heuleut dua poe ti harita dina sirah salakina mucunghul . . . pentil. Lila-lila eta pentil teh ngagedean. Geus sidik nu jadi dina si-rahna pinareup mah, atuh kapaksa lamun manehna iinditan teh sirahna kudu make . . . BH.***

AYA budak duaan, saurang urang Ciawi saurang deui urang Singaparna. Eta budak téh keur pacéntal-céntal ngeunaan kaluhungan kotana séwang-séwangan.
“Sabenerna mah Ciawi anu pantes jadi puseur kota Kabupatén Tasikmalaya téh, da Ciawi mah diliwatan ku jalan utama jeung deukeut ka Bandung,” ceuk budak urang Ciawi.
“His, nya Singaparna nu leuwih pantes mah! Ngaranna ge aya singaan, pasti leuwih galak.

Ceuk saha ka Bandung leuwih deukeut ti Ciawi? Coba geura jalanna ka Garut, pasti deukeut kénéh ti Singaparna,” ceuk budak urang Singaparna embung éléh.
“Tapi pan Singaparna mah teu diliwatan ku jalan karétaapi ?”
“Ah, keur naon tumpak karétaapi, da karétana gé mindeng tabrakan. Mending kénéh tumpak mobil!”
“ Di Ciawi mah tanahna masih kénéh lega, pantes pisan mun diadegan kantor-kantor pamaréntah téh. Lian ti éta sawahna subur, apan can lila ogé Présidén SBY ngahajakeun sumping ka Ciawi,”
“Mun enya sawahna subur, naha Pa SBY teu jadi mitembeyan panén di Ciawi ?”
“Éh enya nya. Eu, meureun . . . étémna tinggaleun di Cikéas,” ceuk budak urang Ciawi bari arapap-eureupeup, “geuning basa rombongan Pa SBY ka Cipasung bet disuguhan dahareun anu teu merenah didahar ?”
“Ah, eta mah olo-olo we. Kolek sakitu ngeunahna disangka ngabahayakeun. Geuning bapa urang ge beak tilu bungkus, teu nanaon?”
“Pokona mah Ciawi anu pantes jadi puseur kota Kabupatén Tasik mah,” deui-deui budak urang Ciawi téh nyarita bari morongos, “Ciawi mah boga cipanas, jeung tokoh-tokohna loba nu terkenal,”
“Urang Singaparna gé sarua, loba nu terkenal. Bupati Tasik nu ayeuna apan urang Singaparna, da calon bupati ti Ciawi mah dina pilbupna éléh,”
“Saha siah ngaranna Bupati Tasik téh ?”
“Pa Tatang Farhanul Hakim,”
“Ari ngaran geureuhana?”
Budak urang Sinaparna téh ngahuleng sajongjongan, tayohna manéhna teu apaleun.
“Apal kénéh déwék geuning urang Ciawi. Yeuh mun manéh hayang apal mah, jenengan geureuha Bupati Tasik téh . . .Ibu Tatang!”
“Aéh, enya nya. Naha déwék bet ngadadak poho?” ceuk budak urang Singaparna bari kalamas-kélémés.
Ngaranna gé budak, pasti nyaritana sabulangbéntor, saéngabna kamana karep.

AL MASOEM

SARÉRÉA moal aya anu bireuk ka Al Masoem, komo ka nu sok lalar liwat ka daérah Cipacing di wewengkon Bandung wétan mah. Ari sababna, di éta wewengkon urang bakal manggihan tulisan Al Masoem ngajareblag gedé pisan, boh di pom bénsin, sakola, kolam renang, Bank Perkréditan Rakyat, apoték atawa perséwaan alat-alat berat. Enya, apan Al Masoem téh kiwari geus ngajangélék jadi pausahaan raksasa anu pikareueuseun urang Sunda.
Naha bet kudu jadi pikareueuseun urang Sunda ?
Har, apan urang Sunda mah sok dilélécé, pajarkeun téh moal bisaeun dagang. Dina ayana gé pausahaan urang Sunda anu maju, umumna tara lila, da sok mojéjrét deui. Pangna kitu téh lantaran urang Sunda mah pohara percayana kana eusi hiji paribasa anu unggelna “ulah leumpang sasambayan, ulah dagang papatungan”. Matakna dina urusan bisnis mah, urang Sunda sok tara diperhitungkeun, béda pisan jeung urang Padang.
Tapi éta paribasa téh gugur ku ketakna Haji Masoem, pendiri Al Masoem Grup téa. Sabada kabuktian bisnis Al Masoem Grup sakitu suksésna, ayeuna mah urang Sunda teu bisa dilélécéh deui, urang Sunda gé bisa jadi konglomérat !
Saeutik nu nyaho yén Pa Haji Masoem téh asli bibit buit ti Ciawi. Ngamimitian bisnisna dagang . . . munding. Éta munding téh digiringkeun sapoé sapeuting ka . . . Bandung. Bisa dibayangkeun ku urang gé, kumaha sangsarana ngagiringkeun munding ka tempat anu sakitu jauhna, mangka harita mah masih kénéh meuweuh ku gorombolan.
Suksés dagang munding, saterusna Haji Masoem muka toko jeung ngagén minyak tanah. Tempatna di Cipacing téa. Sabada suksés, ahirna ngocal-ngocal muka pom bénsin nepi ka aya puluhna. Bakat ku loba-lobana pom bensin Al Masoem, nepi ka sok dijieun kaheureuyan dina tatarucingan. Soal tarucingna teh kieu: naon basa Arabna pom bénsin? Jawabanana téh . . . Al Masoem!

TAHU PARNA

LAMUN di Bandung tepung jeung tukang sol sapatu, tanyakeun wé geura asal lemburna, pasti éta tukang sol sapatu téh ti Sukarégang. Kitu deui lamun urang tepung jeung tukang rujak bebek, geus tangtu manéhna téh urang Limbangan. Ari tukang kupat tahu lembur asalna ti mana? Geus pasti ti Singaparna!
Di deukeut lapang Gasibu gé aya tukang kupat tahu diténdaan. Dina téndana dipasang spanduk, ditulisan dua jajar. Jajaran luhur unina téh KUPAT TAHU, ari jajaran handap unina SINGAPARNA. Ngan lantaran spandukna dilipet di tengah-tengah, éta uni tulisan téh jadi anéh. Ditempo ti  kidul mah unina téh KUPAT SINGA, ari ditempo ti kulon mah  unina téh TAHU PARNA.
Kitu tah resikona lamun tulisan dina spanduk dilipet téh.


Sasakala Kai Kaboa

Februari 21, 2011

KABOA kaasup kai langka nu can tangtu kapanggih di sambarangtempat salian di Leuweung Sancang. Malahan tangkal kaboa ngarupakeun kaunikan keur Leuweung Sancang mah. Tangkal kaboa jadi ciri jati diri Leuweung Sancang nu hese dipisahkeun lir ibarat gula jeung amisna. Ari leuweung Sancang teh perenahna deukeut kebon karet Mira Mare ka bawah ka Desa Maroko Kacamatan Cibalong Garut. Mun dijugjug ti garut mah aya kana 118 kilometer. Eta leuweung legana 2.175 hektar. Lian ti loba rupa tatangkalan Leuweung Sancang jadi panonoban sato nu geus jarang langka kapanggih, samodel merak, julang, banteng, maung, jeung mencek. Dina taun 1978 ku Menteri Kehutanan dijadikeun cagar alam jeung suaka margasatwa.

Loba dongengna teh nyebar kamamana. Pangpangna dongeng ngeunaan maung kajjajaden jelmaan ra’yat Prabu Siliwangi ti karajaan hindu Pajajaran anu kakaburan lantaran embung arasup Islam. Lian ti eta tangkal kaboa aya dongengna deuih. Cenah lamunurang asruk-asrukan di Leuweung Sancang tur embung diganggu ku maung kajajaden tea bekel bae kai kaboa. Kumaha cenah dongengna kai kaboa teh ?.

Kacaturkeun

Ceuk ujaring sajarah dina munggaran abad ka 16 M di tatar Sunda aya hiji Karajaan Hindu anu katelahna Karajaan Sunda pajajaran. Ari puser dayeuh Karajaan teh ayana di wewngkon Bogor ayeun.ieu karajaan kacida mashurna nalika dinarpatian kua salah sahiji raja linuhung jenengannana Prabu Siliwangi, nelah nepi ka kiwari. Eta raja kamashur ka awun-awun, kakoncara ka janapria, arif tur wijaksana, peguh tur tukuh kana purbatisti purbajati, nyaeta talari paranti jeung kayakinan luluhur.

Munasabah kaayaan karajaan mangsa dina kakawasaan anjeuna gemah ripah lohjinawi, repeh rapih, rea ketan rea katon. Patanina marukti apadagang sarenang. Kapribadian jeung pasifatan Prabu Siliwangi anu luhur mirip sareng pribadi jeung sifat eyangna, Prabu Niskala Wastukancana nu katelah Prabu Wangi. Prabu Wangi kantos nganarpatian karajaan Sunda Galuh30 nu ngahiyang di Nusa larang.

Prabu Siliwangi sateuacan nganarpatian di karajaan Sunda – Pajajaran., kantos jadi raja di Karajaan Sindang Kasih,31 bagean ti karajaan Sunda – Galuh. Harita mah nami anjeuna teh Prabu Jayadewata atawa pamanah rasa anu nikah ka Nyi Mas  Ambetkasih putri Ki Gedeng Sindang Kasih.

Waktu harita karajaan sunda di bagi dua bagean, nyaeta belah wetaneun wahangan Citarum kaereh ka wewengkon karajaan Galuh nu dinarpatian ku Prabu Dewaniskala, rama Prabu Siliwangi. Ari kuloneun wahangan Citarum kereh ka wewengkon karajaan Sunda, dinarpatian ku Prabu Susuktunggal paman Prabu Siliwangi. Eta dua karaan teh dihijikeun ku Prabu Siliwangi jadi karajaan Sunda – Pajajaran nepi ka burakna dina panungtungan abad ka – 16, ku Prabu Siliwangi pisan puseur dayeuh karajaan dipindahkeun ka wewengkon kota Bogor teh.

Laki rabina sareng putri Ambet Kasih,  Prabu Siliwangi teu ngagaduhan katurunan hiji-hiji acan. Numawi teras anjeuna nikah deui ka hiji istri terah pesantren di wewengkon Karawang, jenengannana Nyi Mas Subang Larang. Nya  ti Nyi Subang Larang anjeuna kagungan putra tilu, nyaeta nu cikal (lalaki) jenengannana Raden Walangsungsang, panengah (istri) jenengannana Nyi Mas Rara Santang. Ari putra anu ka tilu (lalaki), bungsu jenengannana Raden Sagara alias Keyan Santang.

Putra tiluannana eta benten kapercayaan sareng rama. Putra-putrana mah ngagem agama Islam sami sareng tuang Ibu, ari ramana tetep pengkuh ngagem agama luluhurna Sunda Wiwitan. Pabentar paham kayakinan sareng rama eta nu nyabalukarkeun Raden Walangsungsang katut rai-raina lunta ti karaton karajaan. Pamustungannana Raden Walasungsang sareng raina tigin ngantunkeun ibu rama di karaton karajaan Sindang Kasih demi nanjeurkeun syareat Islam di tatar Sunda.

Keyan Santang

Putra katilu Prabu Siliwangi ti Nyi Subang Larang teh Keyan Santang. Julukan Keyan nandakeun anjeuna Putra raja. Keyan teh kocap pendek tina rakeyan nu hartosan putra mahkota. Nalika raka-rakana ngantunkeun karaton Keyan Santang mah masih dina jero patuangan ibuna. Numawi waktos anjeuna dibabarkeun Raden Walangsungsang sareng Nyi Mas Rara Santang tos teu aya di karato karajaan.

Benten sareng raka-rakana Keyan Santang mah leuwih caket ka ramana batan ka Ibu malihan ku ramana dijantenkeun Putra Mahkota nu gaduh hak janten raja ngagentos rama. Numawi atikan-atikan nu nyerep tur ngancik ka diri Keyan Santang langkung seueur ti rama batan ibu nu mislimah. Atikan-atikan eta diantarana ngeunaan hal-hal kakuatan fisik salaku putra mahkota calon raja engkena. Numawi ti aalit di latih kana kagagahan jeung kadugalan ku ramana.

Kacaritakeun Keyan Santang keur meujeuhna rumaja puta, kasep ngalempereng koneng, awak sambada belekesenteng, pait kulit pahang tulang. Hanjakal anjeuna boga sikap sombong, takabur, asa aing uyah kidul. Hiji mangsa barang parantos sawawa anjeuna pernah ngemut

Ceuk emutannana.

“Aing ayeuna geus tamat diajar rupa-rupa elmu. Elmu kagagahan geus kacekel kabeh. Aing henteu teurak ku pakarang tarah raheut-raheut acan. Nepi ka ayeuna aing mah can nenjo getih sorangan. Tapi naha enya ari diajar elmu aya tamatna? Naha enya aing teh panggagahna? Ah, aing panasaran. Aing rek ngalalana, rek nyiar elmu, sugan bae aya keneh elmu anu aing acan nyaho.”

Teras bae Keyan Santang ngalalana. Ngalalana ka mana mendi, wewengkon di pulau jawa kabeh geus kasungsi. Tapi weleh teu manggih hiji jalma nu sanggup nandingan elmu Keyan Santang. Lamparna ngalalana Keyan Santang nya meuntas lautan ka Mekah. Di dinya anjeuna ngadangu, cenah anu luhur elmuna jeung gagah teh Bagenda Ali alias Sayyidina Ali. Anjeuna seja nepangan.

Ari keur angkat tepang jeung hiji sepuh ku eta sepuh Keyan Santang ditaros kamana nya tujuan.

Keyan Santang ngawaler.

“Abdi teh bade nepangan Bagenda Ali. Maksad bade ngadu kagagahan.”

“euh, ari kitu mah hayu atuh dijajapkeun ku Mama, “saeur sepuh teh.

Teras bae Keyan Santang ngiring ka eta sepuh. Sajongjongan barang geus angkat, pok sepuh teh sasauran.

“Aeh, iteuk Mama tinggaleun. Tuh geningan nanceb. Punten pangnyandakeun!”

Enggal Keyan Santang mulih deui, maksada bade bade nyandak teteken kagungan eta sepuh.barang dugi iteuk teh dijewang ku Keyan Santang, tapi pageuh. Tuluy di cabut ditanagaan, bet teu uget-uget acan. Keyan Santang satekah polah nyabut iteuk, nepi ka rey bijil kesang badag kesang lembut.

Sepuh teh nyaketan, bari pok sasauran.

“naha nyandak ieuk teh lami-lami teuing?”

“Aduh Mama, abdi teu tiasa nyandak ieu iteuk.”

Keyan Santang ngaraos salirana kokoprot ku kesang, barang disidik-sidik manahoreng salirana teh rembes ku getih. Gening getih teh beureum, kawas getih nu sejen.

“Majar palay ngadu kagagahan sareng Bagenda Ali, geuning nyabut iteukna oge henteu kaduga!” saur sepuh teh

Manahoreng eta sepuh teh Bagenda Ali alias Sayyidina Ali. Keyan Santang sapada harita nyuuh kana sampean Sayyidina Ali. Tetela jalma mah taya nu sakti, loba keneh elmu nu kudu di ulik. Singket carita, teras be Keyan Santang lebet Islam sarta ngulik rupi-rupi elmu di Mekah.

Kocapkeun tos mang taun-taun Keyan Santang ngulik elmu bag-bagan agama di Mekah, anjeuna dipiwarang mulih ka lemah caina margi parantos dianggap mampu, sareng waktosna nyebarkeun Islam di Pulau Jawa, khususna tatar Sunda.

Pok guruna sasauran

“Keyan Santang! Mama aya picaritaeun ka hidep”.

“Sumangga Mama, bade aya picarioseun naon?” waler Keyan Santang bari enggal ngaketan, gek calik mendeko  payuneun guruna.

“Kieu…………., ayeun geu waktuna hidep mulih ka Pulau Jawa pikeun nyebarkeun agama anyar nyaeta Islam tea?” saur guruna bari neuteup ka Keyan Santang

“tapi samemeh hidep mulih, mama rek ngawaris ngaran kaislaman. Harita hidep geus resmi sabage panganut Islam sajati nu wajib namlegkeunanan kanu sejen. Tah ti semet ayeuna ngaran hidep teh Rohmat Suci.”

Kitu kasauran guruna, ti harita Keyan Satang gentos nami janten Rohmat Suci.

Teu kacatur  di jalanna.

Kocapkeun Keyan Santang nu tos gaduh nami anyar Rohmat Suci warisan guruna, parantos dui di Pulo Jawa, persisna di tatar Sunda. Mimiti anjeunna ngawanohkeun Agama Islam teh ka masyarakat nu harita masih ngagem Agama Hindu jeung Budha. Ayana hidayah Allah Ta’ala nu Maha Suci, seueur warga masyarakat di wewengkon sabudeureun Banten, Karawang jeung wewengkon belah kaler tatar Sunda nu lebet Islam sarta jadi pangiring Keyan Santang.

Kajadian seueurna rakyat Pajajaran nu biluk ka Keyan Santang, kadangu oge ku rajana Prabu Siliwangi. Hal eta matak ngahariwangkeun manah Parbu Siliwangi, sanaos eta teh dilampahkeun ku putrana.

Hiji mangsa, Keyang Santang alias Rohmat Suci nyumpingan ramana di karaton maksad bade ngabujuk supados lebet Islam tapi ditolak ku ramana yen hal eta teh pamohalan cadu keur Prabu Siliwangi lesot tina Purbatisti-Purbajati, ninggalkeun agama luluhur.

Teras Prabu Siliwangi mapagahan putrana.

“Rakeyan Santang, putra Ama. Lamun hidep rek keukeuh nyebarkeun agama anyar eta, prak! Eta hak hidep. Tapi poma ulah dibarengan ku maksa sakarep insun kasasaha oge. Iwal, lamun maranehna ikhlas ku kasadaran sorangan. Lamun hidep ngalampahkeun ku paksaan, hartina geus ngarampas hak nu dengen.”

Tapi sanaos saparantos dipapatahan kitu ku Ramana Keyan Santang tetep bae kana pamadegannana yen eta teh bener. Numawi, aya kana tilu kalina anjeunna ngabujuk ramana supados lebet Islam, namung tetep ditolak pangajak putrana teh.

Lalakon Panungtungan

Hiji poe Prabu Siliwangi ngayakeun sinewaka jeung Papatih nu jenengan Terongpeot, katut para mantri oge para ponggawa di lebet pandopo maksad bade nyawalakeun kumaha tarekah pikeun nyanghareupan putrana Keyan Santang.

Pok Sang Prabu sasauran.

“Paman Patih, oge para Mantri katut Ponggawa! Numawi diangkir linggih ka Pandopo danget ieu taya sanes bade nyuhunkeun bongbolongan ka sadayana kumaha peta nyanghareupan pun anak nu sakitu maksa mirusa ka kaula kudu lebet Islam.”

Cedok Terongpeot nyembah bari ngageser ka payun.

“Kaula nun, Sang Prabu sembaheun sim abdi sadayana! Ampun paralun nu kasuhun, tei pisan-pisan kedah mayunan atanapi ngaluhuran. Nyanggakeun sadaya-sadaya, timbang taraju aya di pangersa Sang Prabu.”

Ngadangu cariosan Patih Terongpeot kitu, Sang Prabu ngamafhum tur surti, teras anjeunna sasauran.

“Lamun puguh kitu mah, danget ieu ulah rek mutuskeun mugi sing disaluyuan ku sadayana nu hadir taya jalan pikeun kula mayunan Keyan Santang iwal ku kudu ninggalkeun ieu karaton ayeuna keneh. Kumaha, Paman Patih ?”

“Kairing, kaulanun!”

Waler Patih Terongpeot sareng para Mantri, oge ponggawa anu saratia saur manuk ka Sang Prabu.

Hasil sawala sapakat yen Prabu Siliwangi katut Para Mantri, ponggawa, Patih oge masyarakat rek ngantunkeun karaton karajaan samemeh Keyan Santang jeung Wadyabalad datang deui ka eta tempat.teras karaton jeung tempat sabudeureunnana ku Prabu Siliwangi dijadikeun leuweung ganggong simagonggong nu eusina maung jeung meong .

Enggeus kiti titis tulis tu nu Maha Suci, naon nu dipihariwang ku Prabu Siliwangi tinekanan. Beja ne ka Sang Prabu yen rakyat Pajajaran leuwih satengahna geus biluk ka Keyan Santang. Sang Prabu jeung pangiringna nu ukur sababaraha puluh jelema nyempetkeun heula ninggalkeun karaton samemeh Keyan Santang datang, ngajugjug ka beulah Wetan, nu mana waktu harita pangaruh Islam di wewengkon eta mah tacan tumerap pisan.

Nalika Keyan Santang sumping ka karaton Karajaan Sunda Pajajaran anjeunna ngaraos kaget kaliwat saking, margi eta tempat nu kasungsi teh bet leuweung galonggongan. Keyan Santang sawatara ngahuleng ngaragameneng kalayan ngamafhum yen sang Prabu ramana, nu sakti manraguna, parantos ngagunakeun ajian halimunan, karaton jadi leuweung gerotan. Teu lami Keyan Santang teras mutuskeun angkat ka beulah wetan, margi numutkeun mata batinna ramana teh lunta ka beulah dinya.

Cag! Heula lakon Keyan Santang nu nuju angkat ka palih wetan wewengkon Bogor. Ayeuna urang nyarioskeun lalampahan Prabu Siliwangi anu nuju lunta tea maksad nebihan Banjar Karang pamidangan puseur dayeuh Karajaan-Pajajaran di daerah Bogor.

Poe ganti poe, minggu ganti minggu. Kocap sang Prabu katut para pangiringna anjog ka hiji wewengkon nu tiis tingtrim endah pamandangannana nu dipinding ku gunung-gunung tur asri palataranna sanajan luhur padataranna. Lian ti kitu eta wewengkon teh sugih ku cai nu curcor di mana mendi margi kasorang ku hiji wahangan gede tur panjang nyaeta wahangan Cimanuk munasabah matak pikabetaheun nu nganjrek anyar pinanggih.

Pok sang Prabu ngadawuh di payuneun para pangiringna.

“Sok tah! Merenah di dieu, urang nyanding heula.”

Cenah ti basa harita ayana ngaran tempat Sanding teh, nu kiwari jadi kalurahan Muara Sanding kaereh ka Kacamatan Garut Kota.

Kumargi para pangiring sang Prabu nuju raos ngareureukeun kacape di eta tempat ampir kapopohokeun yen satemenna maranehna keur aya dina pamuruan Keyan Santang. Dupi sang Prabu hiji Raja pinuja nu boga wiwaha tur komara, sumping pirasat awon ka anjeunna, enggal ngaluarkeun ajian halimunan. Atuh sapada harita les bae sang Prabu katut para pangiringna ngaleungit. Leungit tanpa lebih ilang tanpa karana. Duka kamana jigna eta nu ngaleungit.

Ngan sawatara ti harita nalika Keyan Santang nepi ka eta tempat nu kasampak kari urutna. Keyan Santang kacida ngaraos hanjeluna nu dibuburu mang minggu-minggu teu katimu ngaraoskeun kacape teras anjeunna miwarang wadyabaladna nu mangrewu-rewu teh supaya reureuh heula di wewengkon nu kacida betah tur tumaninah. Dayeh Garut nu padataranna luhur teh di pinding ku gunung-gunung, belah wetan aya gunung Talaga Bodas jeung Karacak beulah kaler Gunung Sadakeling, beulah kulon Gunung Guntur, beulah kidul Gunung Papandayan jeung Cikuray munasabah jadi pangirutan matak moho nu nenjo.

Keun urang tunda di hanjuan siang

Geusan alaeun

Urang simpen di handeuleum sieum

Geusan sampeureun.

Lalampahan Keyan Santang anu reureuh

Ngailangkeun kacapena

Kocapkeun Prabu Siliwangi katut para pangiringna saparantos laleungit muncul ting parentul di hiji wewengkon di beulah kidul ti Sanding eta wewengkon teh katelah Munjul32 kaereh ka Kacamatan Cilawu31

Ti wewengkon eta sang Prabu teu kantos lami nganjrekna, anjeunna teras angkat ka beuh kidul. Parantos sababaraha meter luntana, di hiji tempat para pangiringna kacapean. Awak-awakna laleuleus taya tangan pangawasa ma’lum parantos mangminggu-minggu maranehna lunta ti karaton Karajaan Sunda-Pajajaran. Ninggali kaayaan kitu sang Prabu surti. Teras anjeunna miwarang ka para pangiringna sapada harita supados reureuh heula kabeneran di eta tempat kaayanna lalinduh ku tatangkalan nu baradag atuh genah tumaninah keur anu reureuh ngailangkeun kacape mah.

Tapi orokaya tumibana ku ngarasa cape kabina-bina para pangiring prabu Siliwangi bet kamalinaan. Teu katohyan ku Sang Prabu pangiringna loba nu leleson kapulesan barang sang Prabu ninggal enggal sang Prabu sasauran bari semu ambek.

“Aeh aeh,…. Naha kalah ka pada kerek!” nguping soanten sang Prabu satengah ambek maranehna geuwat harudang, sarta teras nyiapkaeun deui lalampahannana angkat ngidul ti kajadian harita eta tempat teh disebut Padarek34

Sawatara ti harita nalika rombongan Prabu Siliwangi nuluykeun lalampahannana laju ngidul ngadadak sababaraha urang pangiringna ting galoler kapiuhan kacida reuwasna Prabu Siliwangi nyaksian kajadian kitu, pangiringna siga-siga kasurupan.

“Palangsiang boa-boa ieu tempat teh sanget tur angker, aya anu ngageugeuh rek deleka ngaganggu lalampahan kaula.”

Kitu gerentes manah sang Prabu teras bae anjeunna ngamatkeun ajian panyinglar bari nyabut duhung pusaka luluhurna semu alon. Duhung pusaka dihembatkeun ka payuneunna bari semu diacungkeun. Sakedapan nu ngagaloler kapiuhan teh tingkorejat saladar ti geus kajadian harita eta tempat disebut Goler35

Lalampahan Prabu Siliwangi teu saukur nepi kadinya. Sang Prabu neruskeun tujuannana, ngantunkeun eta tempat nyimpang ka beulah kenca ngajugjug lamping Gunung Cikuray.

Reg, sang Prabu ngarandeg sakedapan. Teras anjeunna ngareretan pangiringna bari pok nyarios.

“Waspada……..waspada……waspada…!”

“Musuh bakal ngabongohan datangna!”

Sasauran kitu margi ku anjeunna tos kajudi Keyan Santang moal lami bakal nyungsi ka tempat eta. Ti kajadian harita eta tempat katelah waspada, malah tug nepi ka kiwari jadi ngaran kampung di suku Gunung Cikuray masih kabawa ka wewengkon Kacamatan Bayongbong36.

Kumargi ngaraoskeun kirang aman sang Prabu mutuskeun deui ngantunkeun eta patempatan lungsur ti lamping muru ngidul. Kira-kira geus kaliwat tilu kilometer anjog ka hiji wewengkon nu rada suni tur matak pibetaheun pikeun ngareureuhkeun kacape. Tapi jauh tina panyangka Sang Prabu leuwih waspada anjeunna gaduh pamadegan yen eta wewengkon parantos remen dianggo lalar liwat ku jalmi-jalmi nu ngadon ka lamping Gunung Cikuray.

Pok sang Prabu sasauran

“Poma, montong rek cicing di wewengkon nu bakal katembong ku musuh!”

Katelah nepikeun ka ayeuna wewengkon eta teh Panembong37

Nalika ngantunkeun eta tempat tos sababaraha kilometer mapay jalan pangangonan nuju ngidul, reg sang Prabu ngarandeg bari pok ngadawuh.

“Paman patih, para mantri, ponggawa katut pangiring sadayana nu masih satia. Sigana mah ayeuna urang geus nepi ka tempat suci, nyaeta kabuyutan. Nam, urang nganjrek heula di dinya eta kabuyutan teh titinggal luluhur kaula.”

Kitu dawuh Prabu Siliwangi bari neuteup ka hiji jalan leutik nu nuju ka lamping Gunung Cikuray beulah kidul. Sakedapan para pangiring Sang Prabu teu lemek teu nyarek estu tumamprak sadaya-daya kana kaputusan rajana. Awahing maranehna geus lila pisan kalunta-lunta bagja taya dikieuna pikeun maranehna nalika sang Prabu mutuskeun nganjrek di eta kabuyutan.

“Din, jigana mah ayeuna waktuna urang reureuh laluasa teh.” Ceuk hiji pangiring ka baturna nu ngaran Udin bari leumpang noyod nuturkeun.

“Enya, kawasna mah. Bieu pan, sang Prabu sidik sasauran nya, Par!” jawab udin ka Gopar baturna nu nyarita tadi.

“Lain Din! Katenjona sang Prabu ti kamari jiga nu ngungun bae nya?”

“Puguh oge, kuring bogaan sangkaan kitu teh. Palangsiang sang Prabu jadi peunggas hareupan nyanghareupan Keyan Santang,” jawab Udin bari leumpang beuki lalaunan.

Sabot dua jalma eta gunem catur, teu kanyahoan ari gantawang teh ti beh tonggoh aya nu ngagorowok semu ambek.

“Hei ! Gofar, Udin! Mandeurikeun maneh lalempang noyod kitu naon maksudna?”

Rencag Gopar jeung Udin gancang laleumpangna nyusul baturna nu geus tiheula. Nalika geus nepi ka patih, pok Gopar nyarita.

“Sadaya-daya Kanjeng Patih, sim abdi sareng pun Udin sanes bade mandeurikaun tunu sejen. Nembe teh eta aya gangguan pun Udin nyalingit patuangan. Milarian pacilingan weleh teu aya.

Gopar ngabohong ka Patih nu ngarasa sieun atuh puguh weh Udin ngarasa teu genah oge hayang seuri pajar nyalingit nyeri bauteung padahal mah teu sing.

“Ngadahar naon atuh maneh, Udin! Jeung deui dimana aya pacilingan tempatna oge hara-hareun da lain pilemburan ieu mah.” Ceuk patih Terongpeot bari mencrong ka Udin.

Ari pun Udin ngan pati ngabetem weh bari tungkul, da puguh teu ngarti pasoalanna jig-jig kana nyeri beuteung. Patih Terongpeot malikkeun awakna teu ngadago jawaban Udin bari ngalengkahkeun duan sukuna ngaburu sang Prabu nu tos tebih angkatna. Dituturkeun ku para mantri, ponggawa katut para pangiring.

Singketna

Jog, bae rombongan sang Prabu anjog ka hiji tempat di suku Gunung Cikuray. Perenahna eta tempat rada lengkob, caraneom, tur lalinduh ku tatangkalan baradag sarupaning tangkal Kiara, caringin jeung lame, oge loba dapuran awi gombong jeung awi tali, eta pisan nu disebu kabuyutan teh. Rombongan Prabu Siliwangi pating kurumuy anjog ka eta kabuyutan. Saenggeus pangiring-pangiringna daratang san Prabu sasauran ka Patihna

“Paman Patih, ayeuna mah prak damelkeun heula di dieu bumi patamon sareng bumi padaleman. Bumi patamon pikeun urang nganjrek sareng tempat tatamu. Ari bumi padaleman keur nyimpen barang-barang pusaka luluhur kaula.

Teras Prabu Siliwangi mere ngaran eta kabuyutan Ciburuy, dingaranan ciburuy patali loba buruy dina solokan nu ngaliwat eta kabuyutan. Tug, nepi ka aeuna solokan eta masih aya tur buruyna ge sok rajeun. Sababaraha poe sanggeus rengse ngawangun bumi patamon jeung padaleman malahan ditambahahan dua wangunan nu rada leutik ti dua wangunan nu tiheula nyaeta leuit jeung saung lisung.

Datang ilapat goreng dina impenan sang Prabu, dina impenanna, netelakeun yen Keyan Santang bakal ngarurug eta kabuyutan. Ku hal eta sang Prabu teras mutuskeun rek ninggalkeun kabuyutan Ciburuy lantaran Keyan Santang bakal datang moal lila deui. Sateuacana lunta ti tempat eta, sang Prabu sasauran ka Patih Terongpeot.

“Paman Patih parentahkeun ka sakumna para pangiring nu masih satia ka kaula geura saringsing pageuh kancing saringset pageuh iket pada-pada iatna yen waktuna ninggalkeun ieu kabuyutan ngajugjug tempat pamungkas hiji leuweung ganggong simagonggong di wewengkon pakidulan Garut, nyaeta leuweung Sancang.”

Kitu cenah ceuk ujaring carita Prabu Siliwangi katut rakyatna nu ngan puluhan jelema lunta ti kabuyutan Ciburuy ngajugjug leuweung Sancang38

Lalampahannana ka Leuweung Sancang ngarupakeun tujuan pamungkas lalakon sang Prabu di alam manusa. samemeh sang Prabu lunta ninggalkeun kabuyutan Ciburuy diparentahkeun ka Patih, para ponggawa katut para pangiring yen pakakas pusaka sarupaning kujang, tombak, trisula, keris-keris, badi, bedog, gobang, peso pangot jeung barang-barang pusaka sejenna kudu ditunda di kabuyutan. Maksud sang prabu disimpen di kabuyutan cenah mah ambeh teu musna tur bakal dikawanoh ku anak incu tur turunannana engkena.

Kocapna Prabu Siliwangi parantos lunta ti kabuyutan Ciburuy wanci manjing ka subuh ngabujeng Leuweung Sancang di sisi laut kidul.

Pindah heula carita

Kocapkeun Keyan Santang jeung wadyabaladna geus nepi ka kabuyutan Ciburu. Najan kasusud eta tempat tapi anjeuna henteu manggihan Prabu Siliwangi nu tos lunta. Nu kasungsi ukur titinggal sang Prabu di eta kabuyutan teh. Keyan Santang mutuskeun reureuh di kabuyutan. Bumi Patamon dieusian diangge panganjrekan. Teras Keyan Santang ngadamel tempat sholat tina batu-batu ipis diamparkeun. Dina amparan batu ipis eta anjeunna sering tafakur tur ngadua ka Allah SWT nyuhunkeun dilungsurkeun taofik tur hidayah ka ramana.39

Salian ti eta Keyan Santang gaduh pirasat yen  ramana parantos aya di hiji leuweung gerotan Leuweung Sancang tea. Saparantos kengeng pituduh sang Prabu dimana ayana, Keyan Santang katut wadyabaladna angkat ti kabuyutan Ciburuy ngabujeng Leuweung Sancang.

Dupi Prabu Siliwang sareng pangiringna nalika parantos dugi ka Leuweung Sancang, leuweung geledegan pinuh ku rupa-rupa sasatoan, tur tatangkalan baradag, pok anjeunna sasauran.

“hey, sakabeh rahayat kaula! Lamun aranjeun masih tetep saratia. Tumutkeun pitutur kaula. Ayeuna pisan waktuna urang salin rupa. Poma ulah rek malik, nempo ka tukang ti semet ieu.”

Cenah lamun maraneh malik ka tukang moal panggih jeung rajana, tegesna Prabu Siliwangi. Samemeh salin rupa sang Prabu nyieun kalimah dina hiji tangkal kai diturih ku peso pangot make aksara Sunda buhun, nu unina kieu.

“Kaboa panggih, kaboa mola

Tapak lacak kaula ku anak incu.

Rengse nyieun kalimah eta Prabu Siliwangi salin rupa jadi maung loreng gede pisan para pangiringna sami kabehanna salin rupa jadi maung ngeusian Leuwueng  Sancang.

Kocap carita.

Nalika Keyan Santang nepi ka Leuweung Sancang teu aya nu kasampak iwal hiji tangkal kai nu geus ditulisan kalimah ku Prabu Siliwangi tea. Atuh kacida hanjelu tur handeueulna manah Keyan Santang. Sakedapan ngahuleng ngaragameneng bari ngagerentes dina manahna.

“Ehm…. Rama Prabu. Naha nepi ka milih tilem jadi siluman batan kersa lebet Islam. Agama nu nyalametkeun dunya jeung akheratna. Hapunten Ama! Putra sanes maksa mirusa namung ieu mah demi Al-Haq.”

Kitu cenah gerentes hate Keyan Santang nu nuju ngungun paturay jeung Rama  dina mangsa pabentar paham saterasna, Keyan Santang mulang deui kalayan nganjrek di hiji tempat suku Gunung Karacak, kalebet wewengkon Kacamatan Karangpawitan dugi ka pupusna kiwari nelah makamna nu disebat makam Sunan Godog Suci.

Kacaritakeun di jaman ka ayeunakeun aya sababaraha urang jelema ngadon moro di Leuweung Sancang. Di Leuweung eta maranehna manggih hiji tangkal kai. Dina eta tanggal kai teh aya kalimah ku aksara Sunda Buhun nu tutulisannana geus ruksak ngan aya hiji kecap nu masih ka baca dina mimiti kalimah nyaeta, kaboa.malahan nelah nepi ka kiwari di leuweung Sancang loba tangkal Kaboa.***


Cimata Indung

Februari 21, 2011

Ku Komalawati. S

Bari angkaribung ku babawaan, gagancangan kuring leumpang mapay galengan, ninggalkeun lembur. Di hareupeun warung Ceu Enok, kuring eureun bari ngecagkeun dua jingjingan. Gek diuk dina bangku panjang paragi dariuk nu ngaradon ngopi bari nyegat mobil elep atawa beus.

“Na… asa suwung kieu, ieu teh, Ceu?” cekeng bari top nyokot bala-bala haneut hiji, tuluy dihuapkeun. Biasana tabuh sakitu, di warung Ceu Enok sok pinuh ku nu barang beuli utamana nu rek nyaba, sok ngadon ngopi heula cara kuring ayeuna, bari nyegat mobil.
“Tadi… Kang Karna jeung Mang Amud, ngaropi. Rek nyaraba ka Bekasi. Cenah aya pagawean. Dulurna nu ngumbara di ditu, rek ngadegkeun deui imah. Karek bieu pisan naek beus.
“Oooh…! Ceu, nyungkeun cai!”

Ceu Enok ngasongkeun gelas balingbing eusi cienteh panas. Saeutik-saeutik, kuring ngaregot. Tuluy nyokot goreng ketan. Am, disamualkeun. Untung teu meleg, da ketanna leutik. Lapar, atuda ti imah can sempet sasarap. Rurusuhan, bisi tinggaleun beus. Ari tepi ka jalan gede, beuteung karasa lapar. Antukna, ngetem heula di warung ieu. Kabita ningali bala-bala jeung ketan.

“Rek ka mana ari Nyai Ipah?” Ceu Enok nelek-nelek kuring nu dangdan beda ti sasari. Sanajan anyar balik ti Saudi, panampilan kuring teu kawas TKW nu lian. Sakapeung sok marahiwal, sagala dipasangkeun. Make pakean nu moronyoy jeung hurung ku papaesan. Oge wedak jeung lipensetip nu kandel. Kuring mah basajan we da tadina ge ti lembur, teu hayang ningalikeun boga duit, malah kalah ngabibita bangsat.
“Eu… ka… Cianjur, Ceu!”
“Ka saha?” Ceu Enok kerung.
“Ka…” luk, kuring tungkul. Sok sieun pajarkeun rek nepungan popotongan. “Hayang tepung jeung budak, Ceu.”
“Ooooh… enya, kakara inget budak Nyi Ipah teh di Cianjur. Geus badag meureun budak teh?”
“Genep taunan, Ceu.”
“Ari Wawan, geus boga deui pamajikan?”
“Haaar…ari Ceu Enok na teu terang? Pan abdi diserenkeun teh alatan Kang Wawan kawin deui ka nu sejen! Batur sapagaweanna di pabrik sapatu.”
“Ku nurustunjung ari lalaki!”

Kuring nyerengeh, sanajan hate nyeredet. Ras inget, waktu Kang Wawan kawin deui tanpa sakanyaho kuring. Nyeri hate teh lain bobohongan. Kuring menta diserahkeun. Teu sudi didua. Teu suka dipangwayuhkeun. Hate dirarajet matak begang awak. Leuwih hade kuring hirup sorangan tibatan jadi nu kolot bari teu kungsi dicukupan pangabutuh. Harita Kang Wawan daek nyerenkeun asal make sarat, budak kudu milu ka manehna, dibawa ka Cianjur, lemburna. Tadina kuring teu narima, tapi sanggeus pihak kulawarga kuring jeung Kang Wawan badami, yen budak tetep rek cicing jeung bapana, tapi kuring bebas nepungan ka Cianjur. Jangji kulawargana, budak ge bakal mindeng dianjangkeun ka Panamur, lembur kuring, supaya bisa panggih jeung kuring, tur silaturahmi bisa manjang. Mudah-mudahan. Ku kituna mah kaharti. Leuwih hade budak nu datang ka Panamur, da ari kudu kuring nu ka Cianjur mah, euh…pimanaeun ongkosna. Ongkos ka Cianjur teh pan mahal, kudu buburuh tandur heula sababaraha minggu.

Najan rada medenghel, ahirna kuring ngelehan. Dua bulan ti harita, kuring didaftarkeun ka sponsor nu aya di Malangbong, jadi calon TKW, bari guling diri. Malah mun fit, kolot kuring ditinggalan kana sajutana. Kuring kabita. Sanggeus di Jakarta cicing di PT, kuring dinyatakeun fit. Teu lila, kuring ngapung ka Saudi. Saenyana, kuring bari mapalerkeun kakuciwa, ngubaran kapeurih hate nu geus dirarajet ku Kang Wawan.

Karasa, aya cai dina kongkolak panon kuring.

“Nyi Ipah!” Ceu Enok ngagebah lamunan kuring bari katingali carinakdak. Meureun ngarasakeun kapeurih hate kuring.
“Nyi Ipah ngora keneh. Panjang keneh lalakon. Jaba geulis, tangtuna rea lalaki nu miharep!” Ceu Enok kawas nu ngupahan.
“Saha atuh Ceu, lalaki nu miharep abdi? Abdi saukur rangda ti kampung, anak jalma malarat.”
“Tong kitu, Nyi Ipah!” Ceu Enok diuk gigireun kuring, “Ayeuna Nyi Ipah geus beda jeung baheula. Nyi Ipah geus bisa ngadegkeun imah kolot sakitu agrengna. Nyi Ipah geus ngabagjakeun nu jadi kolot. Bagja!”
“Tapi kabagjaan kulawarga di lembur can sampurna, Ceu, lamun budak masih keneh jeung bapana.”
“Aeh… apan Nyai teh lain rek ka Cianjur?” Ceu Enok ngagareuwahkeun. “Jung atuh, bisi kaburu beurang. Ku Euceu didu’akeun, sing salamet di jalan!”
“Euleuh… enya, Ceu Enok!” kuring geuwat nangtung bari ngodok saku calana lepis, ngaluarkeun duit rebuan dua lambar urut ngopi bala-bala jeung ketan. Bakating anteng ngobrol jeung Ceu Enok bari nyawang mangsa ka tukang nu pikasediheun, poho kuring keur ngadagoan beus nu bakal mawa ka Cianjur. Apan kuring teh hayang geura panggih jeung beubeulahan hate kuring.

Reg, beus Merdeka jurusan Banjar Jakarta, eureun hareupeun warung. Kuring naek. Babawaan anu loba, dikana bahasikeun ku kondektur.

***

Salila di perjalanan, kuring nyipta-nyipta bakal panggih jeung Abang, buah hate kuring. Harita waktu dibawa ka Cianjur, umur budak teh opat taun. Keur meujeuhna capetang sagala dicaritakeun. Keur meujeuhna barang dahar, sagala sedep. Mangsana kembang buruan.

Kumaha rupa budak ayeuna sanggeus ditinggalkeun dua taun ka Saudi? Keur leutik mah Abang teh awakna lintuh pikaresepeun. Kulitna hideung santen, tapi katingali manis. Lamun nyerengeh, katembong aya kempot dina pipina. Lucu budak teh, pikageugeuteun, pikanineungeun. Emh, barina ge saha atuh jalmana anu teu nyaah ka anak? Sato wae nyaah, komo manusa….

Beus eureun di Cipatat. Nurunkeun panumpang, tuluy nyemprung deui. Ret kana arloji, satengah sawelas. Wayah kieu mah, bangunna Abang geus mulang ti sakolana. Pan geus sakola ayeuna mah, geus kelas hiji. Didu’akeun Ucu ku indung. Sing tepi ka jucung sakola teh, tong kawas indung hidep nu ngan saukur bisa di lembur jauh ka bedug. Ucu mah sing bisa ngahontal naon nu dicita-citakeun. Peupeuriheun indung nu teu tamat SD-SD acan da teu kawaragadan. Antukna, ukur bisa jadi TKW, jadi bujang di nagara deungeun. Taya pilihan deui.

Beungeut budak ngolebat deui. Beungeut dua taun katukang. Manis, lucu, alewoh tur pikaresepeun. Beurat kuring teh ninggalkeun budak. Ngan kapaksa ingkah, bakating ku kabelit ku pangabutuh. Enya ge cicing di kampung, tapi kuring katut kolot teu boga sawah kawas batur. Beas tangtuna kudu meuli. Kadua kolot kuring kuli ka batur, purah macul, ngarambet, tandur jeung naon we sagawe-gawe, pikeun bisa nedunan eusi peujit. Bari angger teu cumpon, da kudu sagala dibeuli sanajan cengek oge. Loba pepelakan di buruan batur sabangsaning kaperluan nyambel jeung lalab, tapi maenya ari kudu barangpenta wae mah.

Lian ti hayang nyugemakeun nu jadi kolot, nekad indit ka Saudi seja mapalerkeun bangbaluh hate. Seja mopohokeun kanyeri jeung kapeurih alatan dihianatan ku Kang Wawan.

Alhamdulillah, mulang ti Saudi, kuring bisa meuli tanah jeung ngadegkeun imah. Imah nu tiheula, nu bilik, panggung tur leutik dirobah jadi kandang domba. Jero imah oge dieusian ku rupa-rupa parabot nu anyar meuli ti mebel di Malangbong. Korsi, lomari, risbang, tipi jeung sabangsana. Teu, kuring teu hayang balik deui ka Kang Wawan. Kuring ngarasa reugreug ningali kolot bungah. Ngan hanjakal, aya nu kurang dina hate. Buah hate kuring teu aya di dieu, nyicingan imah nu bisa disebut sigrong, ngadiukan korsi anyar, sare dina risbang nomer hiji, lalajo tipi dua puluh hiji inci nu cekas.

Ah, Abang….

Umurna geus genep taun. Jadi ras inget genep taun katukang. Ngandung tepi ka brolna, hirup teh mani werit pisan. Seuseut seuat, dahar isuk sore henteu lain bobohongan. Kang Wawan teu aya gawe, geus meh satengah taun di-PHK ti tempat gawena, pabrik tekstil di Racaekek, bari tanpa pesangon. Kahayang teh aya gadag. Keun sual milu ngaheurinan imah butut kolot kuring mah, teu nanaon. Tapi, cing atuh gawe naon we sagawe-gawe. Tapi da, lebeng we. Ancrub ka sawah, teu daek. Dititah ngarit sakali-kali ge, kaleked. Atawa milu ngaduk atuh ka nu keur ngadegkeun imah. Di lembur ge sok pirajeuneun aya nu ngajak nyaba ka dayeuh jadi kuli bangunan, tapi gideung jeung gideug we. Cape cenah gawe kitu mah. Abong urang kota, pipilih kana pakasaban. Padahal sanajan manehna boga ijazah SMP ge, can karuhan kabeh pabrik nu aya di Bandung, daek narima.

Waktu Abang gubrag ka dunya, tada teuing sedihna. Teu boga perenel-perenel acan. Orok beureum dibungkus ku samping kebat butut. Eta oge nginjeum ti paraji. Hadena aya nu haat mere sarigen rupa-rupa pakean orok ti mimiti baju, popok, gurita jeung nu lianna. Sanajan urut, geus taya warnaan baris mindeng diseuseuh, tapi ku kuring disuhun dina embun-embunan. Nu mere ngaran budak teh sabenerna mah lain kuring atawa bapana. Tapi Bu Yati, tatangga di lembur nu kacida bageurna. Nyeumpal orok ge tepi ka saratus rewu. Karunyaeun meureun ningali kaayaan kuring nu rudin tur prihatin ka orok. Ukuran di lembur mah kacida gedena. Bu Yati mah jalma ngarti. Atudan pensiunan guru SD. Cenah baheulana sakola di SPG. Hebat, bagja pisan. Tanda kaasih, Bu Yati mere ngaran anak kuring sakitu alusna, tapi weleh kuring teu nyaho hartina. Bangkit Andika Putra, ngan nenehna Abang. Saur Bu Yati, orok teh lahirna ping 20 Mei, bareng jeung mepeling hari Kebangkitan Nasional. Ari dina sirah kuring, ngaran budak nu geus disiapkeun teh iwal Mulyana, Nurdin, Sulaeman atawa Solihin we. Teu aya deui.

***

“Teh botolna… teh botolna… teh botolna… nu dingin….”
“Mocina Ibu… asli Sukabumi….”
“Tauco, tauco, tauco….”
“Gehu, gehu, gehu….”
“Sayang anak, sayang anak….”
“Jeruk, jeruk, jeruk asli Pontianak. Mirah geura… mangga diraosan heula….”
“Assalamu’alaikum, Bapak Ibu punten sakedap ngaganggu….”

Song-song, ngabagi panumpang amplop hiji sewang.

“Selamat siang!” jreng jreng… “Mobil butut… kaluaran baheula….”

Ceuli asa bonge. Teu puguh dedengean. Nyung nyeng, reang… Matak racleng tai ceuli. Kahayang mah, beus teh tong kudu eureun di pasar Ciranjang. Kagok, sakeudeung deui ge tepi ka Cianjur.

Kuring ngageberan beungeut nu pinuh ku kesang, ku kipas meunang meuli tadi ti nu ngasong di parapatan tol Cileunyi. Awak karasa bayeungyang. Tuluy ngodok tina tas dina lahunan, botol aqua urut nu ti imah meunang ngeusian ku ciherang tina kendi. Regot nginum. Seger, waktu cai ngabaseuhan tikoro nu garing.

Teu kungsi lila, beus ngageuleuyeung. Hate kekejotan teu kuat hayang panggih jeung Abang. Kacipta atohna budak nempo kuring angkaribung ku babawaan. Aya mobil remot, meulina ge nitip ka Bu Yati waktu anjeunna nyokot pensiun ka Garut kota. Aya playstation katut kaset-kasetna. Eta ge meulina nitip ka Jang Dedi, putra Pa Lebe nu kuliah di Bandung tur nyahoeun tempat meuli barang elektronik nu murah. Lain kuring hayang gagayaan, abong balik ti nagara deungeun, mere cocooan nu marahal. Di Panamur ge teu aya nu ngaboaan cocooan nu mahal cara kitu. Bubuhan ngobrol jeung batur sarua bujang di Saudi, nu sarua boga budak sapantar kuring. Mobil remot jeung playstation cocooan budak ayeuna di kota mah cenah. Atuh kuring ge hayang nyugemakeun nu jadi anak. Maenya we balik ti Saudi, ukur mere cocooan momobilan tina kulit jeruk. Teu usum!

Minggu kamarina ge, kuring ka pasar Lewo, meuli pakean Abang sababaraha setel. Teu poho, kantong jeung sapatu bari dikira-kira nomerna da puguh teu nyaho. Tada teuing bungahna budak teh. jabaning Ema mahanan rupa-rupa kadaharan ti mimiti pais lauk, sambel oncom, goreng ulen, opak ketan, kiripik sampeu, ladu, jeung wajit olahan Ema sapeupeuting. Hayang ngabagjakeun incu nu jauh, nu ngan hiji-hijina. Peupeuriheun, salila dua taun kuring di Saudi, Kang Wawan teu kungsi datang ka Panamur sakumaha jangjina baheula. Kolot kuring ge ngarasa boga hak, hayang panggih jeung incu. Sabenerna mulang ti Saudi teh geus aya dua mingguna, tapi ku cape… ngadon ngahenang-ngahening we bari ngamandoran nu barang gawe waktu ngadegkeun imah, bari neuteup balong meunang meuli kuring. Lain teu inget ka budak. Ingetna mah nataku, ngan nunggu waktu nu salse.

“Ma, ari Abang apal keneh kituh ka abdi?” tanya kuring waktu karek datang.
“Tangtu we atuh, Ipah. Maenya ka indung poho!”
“Pedah we harita budak teh leutik keneh.”
“Leutik teuing henteu. Umur opat taun mah geus inget ieuh… da geus hideng….”
“Ari poto Ipah aya kituh di Cianjur? Bisi Abang hayang ningali rupa abdi.”
“Duka teuing atuh, Pah. Maenya we… tapi sigana mah aya. Najan Wawan mah da moal ngampihan. Paling, di urut mitoha maneh mah jigana aya!”

Kuring ngarenjag. Beus geus aya di terminal Rawabango. Gura-giru kuring turun, tuluy kondektur nurunkeun babawaan tina bahasi. Ti jalan gede, kuring naek angkot nu ka Cikidang-keun.

Reg, angkot ngarandeg di sisi jalan. Kuring can waka ngalengkah, anggur nangtung bari nyipta-nyipta budak. Kacipta budak ayeuna keur ulin di buruan jeung batur sapantarna.

Kuring keketeyepan nyampeurkeun Abang nu keur nukang. Rek dipeungpeun panonna.

“Ieu saha?” tanya kuring.
“Nini.”
“Sanes.”
“Ua Iyam?”
“Sanes!”
“Bi Tati!”
“Sanes!”
“Sanes!”
“Ceu Iroh?”
“Sanes!”
“Teh Neni nya?”
“Salah sadayana. Nu leres… ieu Ibu.”
“Ibu?” Budak siga nu heran. “Ibu saha?”
“Ibu…Abang!” cekeng.
“Bohong!”
“Leres!”
“Pan Ibu Abang mah teu aya. Nyaba tebih ka ditu… ka Arab!”

Hate ngageuri, sedih.

“Tingali geura…” kuring ngaleupaskeun peungpeunan tuluy malikkeun awak budak. Celengok, tarang budak dicium.
“Ieu Ibu, Abang!”
“Ibuuu!” budak ngagabrug. Ku kuring diusapan. Deudeuh teuing anaking…

Kuring muka panon. Emh, na… lamunan teh. mani teu sabar ari kuring, kapan ayeuna ge bakal panggih jeung Abang?

Atuda, geus kaimpi-impi wae budak teh, katembong wae dina kongkolak panon….

Kuring muru imah kolot Kang Wawan. Bejana, Abang mindeng ulukutek di dinya. Sanggeus uluk salam, kuring diuk dina korsi tengah imah. Kolot Kang Wawan duanana aya, teu aya riuk-riuk atoh kadatangan kuring. Kitu oge lanceuk jeung adi Kang Wawan nu nyampak di dinya, jajauheun ka someah ngabageakeun semah nu jauh bari urut dahuan. Ieu mah, kurawed haseum… bari dulak-delek. Kuring nyoba sabar. Keun da niat kuring ka dieu soteh hayang panggih jeung budak.

“Kahayang teh budak mah tong kudu diteteang!” urut mitoha lalaki muka carita. Kuring ngusap dada.
“Barina ge di dieu mah budak teh kacida kajaminna. Jaba Nunung mah geten….” urut mitoha awewe ngagulkeun pamajikan Kang Wawan.
“Dupi Abang… ayeuna mana?” kuring nyalenggorkeun obrolan.

Teu aya nu nembal.

“Assalamu’alaikum…” aya sora budak lalaki, uluk salam. Tuluy panto muka. Kuring cengkat. Budak lintuh, make pakean bola. Surungah-serengeh ka nu di jero imah, tapi ngadadak baeud waktu ningali kuring.
“Abang….” kuring nangtung. Dua leungeun dikahareupkeun, ngadago budak nyampeurkeun. Teu kuat hayang ngagabrug. Tapi ningali pasemon nu boga imah…
“Eta culik nya?” Abang mencrong ka kuring bari siga nu sieun.
“Sanes, kasep. Ieu Ibu. Ibu Ujang. Yap ka dieu bageur…”
“Alim! Eta mah culik! Abang ge terang! Eta nu aya dina poto!” budak ngagorowok.
“Abang….” kuring nginghak.
“Saur Apa, nu dina poto teh culik!”
“Sanes!”
“Meunggeus!” indung Kang Wawan nyentak tarik. “Geus puguh budak teh sieun!”
“Culik… culik… sieun culik….” budak murungkut. Kuring maksakeun nyampeurkeun. Ari berebet teh, budak lumpat kaluar bari gogorowokan, culik culikan.

Hate ngajerit. Gustiii… ku harianeun ari Kang Wawan. Kuring teh indungna, indung nu kungsi ngandung salila salapan bulan. Deudeuh teuing anaking… ieu indung.

Hate ngalaketey, bari terus nginghak.***


Bengkong Wanoja Ti Tanjungsari

Februari 21, 2011

Ku: Tedi Permadi

Duméh kacaritakeun di lebah terminal angkutan kota Kecamatan Tanjungsari, Kabupatén Sumedang, aya béngkong wanoja nu pada ngadeugdeug ti mana-mana, boh ti nu deukeutna boh ti nu jauhna, Kuring ngahajakeun ngulampreng ka lebah dinya.

Alatan teu apal di mana perenahna, nya mapaykeun ka warung sangu nu aya di sabudeureun terminal. Enya waé, ngaran Bu Épong téh geus teu bireuk deui, da saha-saha nu aya di dinya pada nunjukkeun ka lebah Gang Masjid nu paeunteung-eunteung jeung pom bensin.

Barang anjog ka bumina nu liuh ku tutuwuhan tur matak pikabetaheun, bengkong nu boga ngaran Épong Atikah Rostiana (42 thn), ngahiap kuring bari nyuguhan tur ngajak ngobrol sabudeureun pangabisana dina marajian.

Nyunatan ti saprak SD
“Aduh hilap deui nya, da saleresna mah nuju kelas 5 SD oge tos jalan kana nyepitan téh, harita kinten yuswa 11 taun, namung masih kénéh disarengan ku pun bapa. Ari nyepitan nyalira mah saparantosna abdi nincak SMP nuju taun 1970an, da harita dina sadinten téh sok aya kana 10 dugi ka 15 urang nu disepitan tur tempatna ogé patebih, nya abdi ka kalér pun bapa ka kidul” kitu jawaban Épong basa ditanya ti mimiti iraha bisa nyunatan téh.

“Ari nu jadi sarat pikeun jadi bengkong mah nya kudu luas waé, teu aya nu sanésna. Atuh nuju abdi ngawitan diajarna mah, nya ningalikeun waé waktos ngingiring ka pun bapa upami aya nu nyepitan, da ti putra-putrana nu sapuluh téh, nu sok dicacandak mah mung abdi wungkul. Harita, nuju ngawitan mah, abdi mung nyepengan murangkalih nu badé disepitan sareng ngasong-ngasongkeun alat, sapertos babango, tanduk, sareng péso tikel nu diperyogikeun ku pun bapa” ceuk Épong nerangkeun deui.

Sanggeus dipercaya ku bapana kalayan meunang peupeujeuh sangkan ulah ngahargakeun jeung pipilih jalma, Épong mimiti lalampahan nyunatan sosoranganan; nu deukeutna di daérah Genténg, Pasanggrahan, jeung Sumedang, atuh nu jauhna ka daérah Tasikmalaya, Sindanglama, jeung Bantarujeg.

Ari dina prakna nyunatan, Épong bisa diangkir ka tempat nu boga hajat atawa nu boga hajat ngahajakeun datang ka Tanjungsari, malah aya ogé nu mondok nepi ka walagri deui. Nurutkeun pangalaman Épong, umur budak sunat nu merenah mah ulah kagok, upama orok, nya sakira umur dua bulan atawa tacan nangkuban, upama budak leutik ulah nu keur meujeuhna kembang buruan, atuh upama geus sawawa, nya moal susah deui kana ngurusna.

Dina lebah nyunatan, Épong éstu digawé ukur ngan manéhna sorangan kalayan taya asistén atawa pembantu. Kitu deui dina sababaraha kali kagiatan sunatan massal nu kungsi diiluan ku Épong, boh nu di Bandung, Kadungora Garut, atawa Sumedang. Épong kakara ngarasa perlu aya nu mantuan mun aya nu ngadon nyunatan di imahna, nya éta lebah ngurus budak sunat nepi ka walagri anu karepna sok diladenan ku adina. Upama diangkir ka nu jauh, Épong kakara merlukeun dibarengan ku salakina.

Ti saprak mimiti nyunatan tug nepi ka ayeuna, Épong nerangkeun yén geus aya kana duapuluh rebuna nu disunatan ku manéhna, malah baréto mah sok rajeun ditulis ngaran-ngaran budak sunat téh. Ngan kabehdieunakeun, tara pirajeuneun alatan ku sibuk téa.

Budak Sunat Sawawa
Siga béngkong atawa paraji sunat lianna, Épong ogé tangtuna kungsi nyunatan budak sunat nu umurna geus sawawa, “Malah lain ngan saukur sakali dua kali, aya kana ratusna mun dicatetkeun mah” ceuk Épong mairan.

Ari budak sunat nu geus sawawa mah, biasana sok ngahajakeun ngadon ka Tanjungsari malah nepi ka mondokna sagala, aya nu ngan tilu poé, aya ogé nu nepi ka saminggu. Ngan Épong nambahkeun, tacan kungsi kapaluruh naon anu jadi marga lantaranana loba budak sunat nu sawawa apaleun ka manéhna. Ngan nu pasti mah, budak sunat nu geus sawawa téa, lolobana mah urang non-muslim nu arék asup kana agama Islam atawa turunan etnis Cina jeung non-muslim nu kudu disunatan lantaran keuna ku alesan kasehatan. Jeung deui, lolobana nu daratang téh ti nu jauhna, saperti Bandung, Bogor, Sukabumi, Jakarta, malah mah ti Surabaya ogé kungsi aya nu datang.

Dina nyunatan nu geus sawawa, Épong nyebutkeun yén manéhna teu ngarasa ragab ku itu ku ieu sarta taya bédana jeung nyunatan budak leutik. “Dalah nu umurna geus sawawa ogé ari dina prakna mah siga budak leutik waé satungtung tacan cageur mah, taya kaéra deuih. Atuh upama aya nu hayang nyahoeun kana bobogaanana, si budak sunat téh teu kireum-kireum sok rajeun mukakeun sarungna ku sorangan” ceuk Épong deui.

Ngan leuwihna dina nyunatan nu geus sawawa, nya éta ngantengna tali duduluran tur manjang nepi ka ayeuna. Malah Épong mah nyebutkeun “Resepna janten paraji sunat téh, Alhamdulillah janten seueur baraya, contona waé, upama mareng kana lebaran téh sok aya waé nu barangkirim”

Épong Jeung Dokter
Dina biaya nyunatan atawa ipekah nu katampa, lebah Épong kacida béda pisan jeung prakték dokter nu matok harga pikeun sakali sunat, jeung deui pikeun Épong mah nu ngaranna ipekah téh tara diwatesanan tur sagemblengna disérénkeun kana kasanggupan nu boga hajat. “Ti payun dugi ka ayeuna ogé abdi mah tara mangaoskeun, ah sapadipasihanna waé, ageungna aya nu masihan saratus rébu atuh dina alitna nya aya nu lima puluh rébu, malih mah aya anu kirang, ditampi wé da abdi mah henteu mangaoskeun” kitu ceunah.

Atuh dina mangsa kiwari ku lobana dokter nu muka prakték sunat di mana-mana, budak leutik nu disunatan ku Épong mingkin saeutik waé, komo dina bulan Sapar mah taya pisan saurang-urang oge. Atuh dina bulan-bulan sejenna paling loba nepi ka sapuluh urang.

Basa ditanyakeun naha aya karep pikeun nurunkeun pangabisana ka barudak ngora, Épong ngarasa wegah, pokna téh “Henteu ari maksad ngalungsurkeun mah, margina moal katurutan sareng karunya waé ku capéna, komo murangkalih ayeuna mah bénten sareng anu kapungkur, sok babari barosénan!”***


Si Kabayan Dicukur

Februari 21, 2011

SI Kabayan teh kandulan pisan. ari kandulan teh jahe=jago he-es (beuki sare), teu kaop nyangkere atawa nyarande sok ker wae terus kerek.

Sakali mangsa Si Kabayan teh di cukur. di cukurna handapeun tangkal gede disisi jalan. Ari tukang cukur teh ruruntuk dalang, tadina hayang jadi dalang tapi teu kataekan, kalah jadi tukang cukur. Teu wudu payu nyukurna teh da eta ari nyukur sok bari ngadalang.

Si Kabayan ti barang gek diuk dina korsi panyukuran geus lelenggutan wae nundutan. Saperti biasa tukang cukur teh ari ceg kana gunting jeung sisir tuluy wae ngabuih… ngadalang, pok na teh…. “Tah kacatur keun di nagara Alengka, rajana jenengan Dasamuka…. ari dasa hartina sapuluh… ari muka eta hartosna beungeut atanapi raray… “. Si Kabayan nu keur ngalenggut ngarasa ka ganggu ku nu keur ngadalang, bari heuay Si Kabayan nyarita “pondokeun wae mang…”  trek-trek tukang cukur teh ngaguntingan buuk Si Kabayan bari pok deui… ” ari geus kitu… eta Dasamuka teh bogoh ka Dewi Sinta, geureuhna Sri Rama… ” “pondokeun wae mang…”ceuk Si Kabayan nyaritana selang seling antara inget jeung heunteu bakating ku tunduh, teu lila reup deui sare….. lilir sakeudeung, tukang cukur teh keur ngadongeng keneh, ..” urang tunda Dewi Sinta nu keur di Alengka, sabab di paling ku Rahwana…. kacaturkeun Sri Rama….” Si Kabayan asa ka ganggu sarena terus nyarita bari lulungu “pondokeun mang….”….terus reup deui peureum. trek..trek tukang cukur ngaguntingan buuk Si Kabayan bari nuluykeun ngadongengna. ari tiap Si Kabayan lilir, tukang cukur teh keur ngabuih keneh wae ngadalang, Tapi ari leungeunna mah tetep teu eureun-eureun ngaguntingan buuk Si Kabayan. Si Kabayan keuheuleun pisan sabab sarena kaganggu ku sora tukang cukur, nu sakapeung sok ngagerem nurutan sora buta atawa ngajerit nurutan sora Dewi Sinta basa di paling ku Rahwana… antukna Si Kabayan ngambek ka tukang cukur bari nyarita ” ceuk aing ge pondokeun…pondokeun…” tukang cukur nembalan “dipondokeun kumaha ieu geus lenang kieu..” ari ret Si Kabayan kana eunteung enya wae sirahna geus gundul teu sa lembar-lembar acan, puguh wae Si Kabayan teh ambek “nu dipondokeun teh dongeng maneh lain lain buuk aing…” Si Kabayan morongos, tukang cukur nembalan bari nyentak “bongan sorangan, naha atuh sare wae batur di gawe teh, lain nuhun di embohan ku dongeng teh…” ngan hing wae Si Kabayan teh ceurik bakating ku handeueuleun jaba ari balik ku barudak di poyokan bari di abring-abring “…penjol….penjol….”***


Wawacan Gagak Lumayung (II)

Februari 21, 2011

Durma

89. Harita ge tihang tos ngadeg sadaya, cek sakaol mah teu lami, nu babantu dongkap, turta teu diwartosan, sumpingna estuning Goib, kocap sampurna, sadayana tos tarapti.
90. Kacarios harita teh Kiansantang, nyaur salebeting galih: ,Aing teh wiwirang, geus eleh ku tongkat, kawirangan dua kali, komo mun perang, ngayonan Bagenda Ali.
91. Seunggah temen ngayonan di danalaga, pasti airig moal mahi, batan tambah wirang, moal tulus ngayonan, letjwih hade aing indit, ayeuna ngejat.” Kiansantang tarapti.
92. Nenjrag bumi maksad bade ngawang-ngawai-ig, nembe ngambul sakedik, namung henteu kebat, lir abot salirana, nyerelek bet lungsur deui, ngadampal lemah, biur deui ragrag deui.
93. Tujuh kali ngapungna teu yasa kebat, kasiku ku Kangjeng Nabi, kasaktenna cambal, ngahuleng Kiansantang, ngerik lebeting panggalih, apes salira, harita rek nerus bumi.
94. Seug diwejang ajian ka sapatala, dongko rek lebet ka bumi, mung bumi teu suka, rata teu aya lawang, handeueul cisoca mili, suda tanaga, kantun lesu tulang sandi.
95. Karaosna lir udur nu opat bulan, ukur bisa usik nialik, teu aya tanaga, bet apes pangawasa, aji sisip henteu malih, palakiahna, cambal teu aya pangaji.
96. Kantun rasa anu nandangan wiwirang, diri nu ngaraos nyeri, kaduhung pohara, nganggo angkat ka Mekah, tamaha parantos jadi, dalah kumaha, teu aya jalan deui.
97. Kiansantang sumaur lebeting manah: ,Henteu sangka, awak aing, ayeuna kasoran, pahlawan Pajajaran, apesna di Puseur Bumi, ajian musna, duh aduh kumaha diri.
98. Lamun kieu moal balik ka nagara, taya gunana saeutik, rek taluk ayeuna, sakalian rek Islam, kasaksi ku awak aing, Islam teh mulya, Agama Hindu teu hasil.
99. Komo jaga ayeuna ge geus wiwirang, geuning kaciri kabukti, ayeuna mah luas.” Eta kitu manahna, harita teras ka Nabi, angkat ngarayap, seuseut-seuat rek dugi.
100. Kangjeng Nabi mariksa ka Kiansantang, gentrana alon tur manis, matak bingbang manah: ,He Prabu Kiansantang, naon anu kapigalih, pangadeuheusan.” Kiansantang nyaur tadim.
101. ,Kaulanun agung bebendu gamparan, mugi Widi Kangjeng Gusti, hatur kairegan, reh abdi teh rumasa, sagala rupi tos sisip, sadaya-daya, bade tumut Jeng Gusti.
102. Rehna abdi ayeuna teh nyepeng buda, mugi ku Gusti ditampi, maksad serah badan, hoyong salin Agama, tumut Islam anu Suci, moal rek mulang, ka bali geusan ngajadi.”
103. Harita ge ku Nabi tos ditarima, diwur-uk Kalimah-kalih,’ Jeng Nabi ngadua, supados padang manah, Kiansantang bingah galih, nya ti harita, diwuruk bagbagan Ilmi.
104. Siga koneng katetesan apu inya, diajarna siang wengi, estu cengeng pisan, diwuruk ku Sohabat, siang wengi pili genti, ngaosna Quran, sakapeung ku Kanjeng Nabi.
105. Diwurukan Hakekat sareng Tarekat, Maripat nya kitu deui, nguyab kana Kitab, Kiansantang calakan, kapaham sagala limi, padang manahna, henteu kasmaran galih.

Asmarandana

106. Kacarios anu mukim, iigaosna di nagri Mekah, tos sataun laniina teh, Kitab parantos katatab, ngarakitkeun salira, tambih diasih ku Rosul, nyeungceum nasehat utama.
107. Harita gentos kakasih, pasihan ti Rosullulah, Sunan Rohmat nelahna teh, barang dina hiji mangsa, nuju kempel sadaya, sami marek ka Jeng Rosul, ngajajar para Sahabat.
108. Sadayana tungkul ajrih, Gusti Rosul teh miwarang, ka S,,inan Rohmat nu anom, harita ngaos Sahadat, nyobian Mujijatna, harita keneh ngagugu, Sunan teh ngaos Sahadat.
109. Bari peureum tekad Suci, henteu lami Sunan beunta, manahna teu kinten bengong, rehna benten titingalan. Kersaning Nu Kawasa, aya di tempat kapungkur, nya eta di Pulo Jawa.
110. Ngusap raray bari Dikir, tetela sanes impenan, ngaleketey inanahna teh, harita teras sasambat, bari rambay cisoca: “Aduh Gusti Kangjeng Rosul, jisim abdi na kumaha.
111. Sinareng Gusti patebih, teu sangka kabina-bina, mung kantun hate cumantel, naha Gusti teh ngadoja, atanapi ngabuang, naon dosa abdi atuh, mugi Gtisti ngahampura.”
112. Sunan Rohmat sedih kingkin, emut ka Gusti Panutan, abong parantos Papasten, nincak deui ka Pakuan, manahna seseblakan, melenguk kantun gegetun, hate asa didudutan.
113. Melang nineung ka Jeng Nabi, jung ngadeg Susunan Rohmat, ti dinya tch kebat mios, angkatna mili cisoca, ku margi ngenes manah, harita asa pahatu, patebih jeung nu disembah.
114. Rajeun pendak sareng jalmi, nyeta urang Pajajaran, namung ka Sunan teu naros, rehing sadaya kalinglap, ningali panganggona, teu siga Gagak Lumayung, Senapati Pajajaran.
115. Harita panganggo Haji, nganggo jubah sareng dastar, numawi taya nu nyaho, kebat lampah Sunan Rohmat, majeng ngulon nu angkat, lampahna semu ngalamun, jol dugi ka Ujungkulan.
116. Mendak tempat rada suni, gek calik Sunan di dinya, kana kai pek nyarande, nyawang lampah nu kasorang, bari ngembeng cisoca, parantos teler nu bingung, harita teras tatapa.
117. Tetep muntang hoyong tepi,, titip diri natap rasa, pasrah sadrah ka papasten, mepet sugri pancadria, cengeng pisan manahna, neda ka Gusti Yang Agung, umambon ka tanah Mekah.
118. Siang wengi kapigalih, mung rasa nu kantun luhlah, hoyong mulih moal leeh, nunuhun ka Gusti Allah, tepang jeung Rosullulah, manahna asa diluluh, ngangres ngungun samar polah.
119. Siang wengi nguji-ngaji, ujian jinis salira, kitu bae damelna teh, kahujanan kaanginan, estu tigin manahna, lamina atos sataun, henteu leueut henteu tuang.
120. Barang dina hiji wengi, kinten-kinten tabuh dua, Sunan Rohmat nuju ngaos, ngadu’a ka Gusti Allah, harita aya sora, namung teu katawis jentul, kieu eta kakupingna.
121. ,He Sunan Rohmat nu Tohid, tapa anjeun katarima, ayeuna mah eureun bae, maksud anjeun teh laksana, hayang deui ka Mekah, nineung ka Muhamad Rosul, geura pek baca ayeuna.
122. Nya eta Kalimah Kalih, bari muntang ka Yang Sukma, pek peureum sakeudeung bae.” Mung sakitu ungel sora, Sunan bingah manahna, harita sumaur ,Nuhun”, pek peureum Susunan Rohmat.
123. Prak ngaos Kalimah Kalih, pana muntang ka Pangeran, barang bray beunta olohok, anjeunna aya di Mekah, lurat-leret ningalan, bus lebet ka bumi Rosul, kasampak teh nuju aya.
124. Para Sahabat ge hadir, ngajajar calik di handap, Sunan munjung sujud bae, ngambung ka dampal sampean, bari nangis sasambat, alon nyaur Gusti Rosul: ,Kuma rarasaan Sunan.
125. Rasa ayeuna jeung tadi, jeung kami heran kacida, naha rarangsak panganggo, jeung siga nandangan brangta.” Sunan nyaur dareuda, sadayana dipiunjuk, hiji taya nu kaliwat.
126. Barang tamat nu wawarti, Rosulolah seug ngandika, soantenna leleb alon: ,He rayi Susunan Rohmat, saliwat matak heran, rayi nyaba geus sataun, di Ujungkulon tatapa.
127. Tur rayi nandang prihatin, padahal nu saleresna, rayi bisi tacan hartos. rayi teh bieu nya angkat, dongkap deui ayeuna, henteu bulan henteu taun, rayi ukur memenitan.
128. Kudrat-Irodatna Gusti, nu Sipat Murba-Kawasa, malah ieu kami oge, kalayan para Sahabat, sadaya tacan ingkah, ti tadi masih karumpul, tah kitu mangka waspada.”
129. Sunan Rohmat tungkul ajrih, ngahuleng lebeting manah, nu sakitu lamina teh, horeng mung sakiceup pisan, Kersaning nu Kawasa, ngahuleng Sunan teu nyaur, mung nganti kana dawuhan.

Kinanti

130. Nyaur manis Gusti Rosul: ,Ayeuna rek naros deui, ku maha di tanah Jawa, menak katut rayat leutik, masih tetep Agamana, nya eta Hindu nu kawit.
131. Atawa naha geus campur, jeung Againa Islam Suci, mun ditanding loba mana?” Sunan Rohmat nyaur tadim: ,Kulanun leresan eta, menggahing di Pulo Jawi.
132. Sadayana masih Hindu, nya eta ka Dewa muliit, anu teu aya cegahan, batal haram henteu harti, wenang wajib makruh mubah, reh teu aya dalil Hadis.
133. Suwung pangandika Rosul, sepi nu terang ka Gusti, taya nu nyembah ka Allah, teu terangeun Islam Suci, katerangna wungkul Dewa, mugia Gusti tingali.”
134. Kadangu ku Gusti Rosul, ngahuleng lebeting galih, jorojoy asih miwelas, ka umat di Pulo Jawi, harita teras ngandika, soantenna leleb manis,
135. ,Rayi saupami kitu, reh kula sangat hawatir, ka umat di Pulo Jawa, manusa nyembah ka jalmi, Dewa manusa biasa, disembah nu nyembah sami,
136. Kaula oge umaku, manusa jumeneng Nabi, lain kahayang kaula, Kersaning Allyul Adzim, tugas bisluitna Kuran, Hadis pangandika kami,
137. Kitab tuduh keur panungtun,perseca jalan nu suci,lain saperti ka Dewa, eta teu ngagem bisluit, nu matak suwung cegahan, hayang ngaratu pribadi.
138. Mun aya manusa luhung, saperti Narada Panji, geuwat ku Dewa diangkat, lantaran sieun kalindih, anu bener dipeungpeukan, tah kitu rayi sing harti,
139. Ayeuna cunduk ka wuku, nitih kana Dat Mustari, meujeuhna sadaya beunta, mana nu kotor nu suci, bukakeun jalan utama, mambrih genah lahir bathin.
140. Boga elmu tong dikemu, sebarkeun ka para wargi, pangarti mah moal beak, batan kurang jadi leuwih, kudu ngasuh bari ngasah, mambrih diasih ku Gusti.
141. Sing sidik ka kubur tangtung, mawa katangtuan diri, diri teh kudu diriksa, saha nu ngobahkeun pikir, sakereteg raraosan, luar jero kedah lantip.
142. Ulah rek kapalang laku, lakonan ku diri rayi, ayeuna kula rek nitah, ka rayi ngajadi wakil, ngislamkeun umat di Jawa, purun teu purun ge musti.
143. Saupami rayi purun, didamel wakil ka Jawi, kedah Islamkeun sadaya, sarta kula mere jangji, jaga di bathin nulungan, manjing ka Janatu Naim.
144. Sumangga ku rayi dangu, lapad Ali insanu mumin, al insanu muminina, waahromu alal Islami, ap’alluloh ila nasa, walmuslimin muslimati.
145. Wajibu ia yap’alu, ayuhal ladin imani, koblal maot badal maota, paeru ila munapikin, munapiko ila insan, jahili ila pinari.
146. Bab maot mah moal burung, taya gede taya leutik, taya kolot taya beunghar, taya menak taya kuring, taya gagah taya rongkah, taya sehat taya gering.
147. Kana Agama sing suhud, ulah bosen siang wengi, kedah sing gumati pisan, ngukuhan Islam nu Suci, mun geten kana Agama, di ahir sampurna diri.”
148. Sunan Rohmat tungkul ngeluk, nguping sapilahir Nabi, nyerep tur gentra tetela, matak resep anu nguping, ngaleketey lebet manah, isin ngerik sareng sedih.
149. Nyerep kana balung sungsum, sakedik pisaur Nabi, namung matri kana raga, rasa rumasa kageuing, Sunan Rohmat nga waleran: ,,Nuhun satimbalan Gusti.
150. Beurat nyuhun beurat nanggung, disimpen di ati suci, kasuhun kalingga murda, kacangreud ku dua kuping, kacangcang pucuking rema, nuhun salaksa lumiring.
151. Siang wengi bade tumut, ngiring satimbalan Gusti, tumut moal bade baha.” Kangjeng Nabi nyaur deui: ,Lamun kitu nuhun pisan, kula bungah liwat saking.
152. Sarta rayi kusu maphum, ngislamkeun supados gampil, kedahna Rajana heula, rayat leutikna mah gampil, pasti engkena ge ngantay, tah kitu eta teh rayi.”
153. Sunan Rohmat pek miunjuk: ,Kulanun sumeja ngiring, kana dawuhan Gamparan, ayeuna ge abdi amit, sareng nyuhunkeun berkahna, ngiring Mujijatna Gusti.”
154. Sunan Rohmat lajeng sujud, ngaras dampal Kangjeng Nabi, Rosulluloh seug ngadua, harita silaturalimi, saparantosna munjungan, teras ka Bagenda Ali,
155. Ka Abubakar ge munjung, sinareng ka Umar deui, para Sahabat dipapay, saparantosna tarapti, Sunan Rohmat lajeng maca, nya eta Kalimah Kalih.
156. Neda ka Gusti Yang Agung, soca peureum mepet ati, disarengan husu niat, muntang ka Mujijat Nabi, Kersaning anu Kawasa, Sunan Rohmat keur diasih,
157. Panejana tos dikabul, sakedap netra ngajadi, barang bray Sunan teh beunta, emut tos di Pulo Jawi, manjurna ngaos Sahadat, satekana kang dumadi.
158. Harita ningal ka payun, atra anu katingali, beh Karaton Pajajaran, malah Prabu Siliwangi, harita keur magelaran, kempel Mantri lan Bopati.
159. Kacarios, Maha Ratu, harita nuju badami, mirempag sual putrana, parantos lami can sumping, nya eta Gagak Lumajang, nu mios ka tanah Suci.
160. Barang nuju gunem catur, kasaru ku anu sumping, enya eta Sunan Rohmat, ngadeg payuneun Sang Aji, kalayan teu kanyahoan, sadayana bengong galih.
161. Sakedap netra teu nyaur, jalaran sadaya pangling, panganggona benten pisan, rehna ku anggoan Haji, dastar ageung jubah ngambay, ti kiwa tasbeh dicangking.
162. Ret,ka handap ret ka luhur, nelek-nelck ka nu sumping, rada-rada kasamaran, sajongjongan rada lali, nu haladir ngusap raray, saumur nembean manggih.
163. Lami-lami sami emut, yen eta nu nembe sumping, sadaya nyebat ,Haturan.” Kacarios Maha Aji, alon nyaur ka putrana: ,Duh Raden bagea sumping.
164. Nyaba ngampleng dua taun, cing ama teh hayang nguping, naon margi lami pisan, kumaha Bagenda Ali, naha enggeus diayonan, ti kapungkur jago jurit. ”

Pangkur

165. Sunan Sujud jeung haturan: ,Kaulanun nyanggakeun bebendu Gusti, kang putra hatur piunjuk, nu maksad bade ngajonan, ka nu gagah Bagenda Ali nu pamuk, wartos teh bet sayaktosna, perkawis Bagenda Ali.
166. Sihoreng gagah Karamat, tur kawuwuh ku Mujijat Kangjeng Nabi, nya eta Muhamad Rosul, saleresna tuang putra, henteu acan dumugi ka perang pupuh, nembe ku daya Karamat, parantos apes nya diri.
167. Cindekna putra teu kiat, moal aya nu nanding ka Gusti Ali, kakasih Kangjeng Luluhur, reh rumaos henteu kiat, lebet Islam teu guna Agama Hindu, henteu nineung henteu melang, matak disiksa di bathin.
168. Karana mungguh manusa, pasti maot tara dua tilu kali, sakali bae nu estu, mun teu hartos Iman-Islam eta pasti disiksa di lebet kubur, bingung nadah patakonan, ku Munkar sareng Wanakir.
169. Sumawon di Arah Mahsar, matak keueung bongan teu nurut ka Nabi, teu tumut Agama Rosul, tah kitu numawi putra, luas iklas ngantunkeun Againa Hindu, lebet Islam anu mulya, nya eta Agama Suci.
170. Ayeuna putra pangdongkap, jadi wakil ngemban dawuh Kangjeng Nabi, sa-Tanah Jawa sing taluk, kedah anut lebet Islam, pangpayunna nya eta rama kulanun, ku margi rayat alit mah, tangtos moal hese deui.
171. Pami Rajana tos Islam, rayatna ge tangtos ngiringan ka Gusti, kumaha ama teli purun, sumangga geura manahan, margi putra wawakil ti Kangjeng Rosul, putra moal waka mulang,, upami maksad can hasil.
172. Cindekna mah ka sadaya, saha bae anu teu nurut ka Nabi, ku putra dianggap musuh, jadi satru kabuyutan.” Siliwangi ngahuleng barang ngadangu, gogodeg bari ngandika: ,Ama mah weleh teu harti.
173. Naha bet kitu pikiran, henteu sangka bet ingkar ti nini-aki, bet ngagorengkeun ka Hindu, maneh kawas anu gundam, kurang eling siga anu weureu gadung, teu sangka kabina-bina, maneh jadi edan pikir.”
174. Kadangu ku Sunan Rohmat, heran manah nguping saur rama Aji,lisan salebeting kalbu: ,Lamun kieu petana mah, Pajajaran pinasti bakal diamuk, dijieun lemah irengan, lebur papan kantun tulis.
175. Bongan lir tedak Siluman, lain aya kadua pikir nu lantip, pituduh nu matak makbul, anggur ngangaranan edan, lamun kieu gara-gara bakal ancur, Pajajaran wande ruksak.” Kitu anu kapigalih.
176. Ngembang wera raray Sunan, cepil beureum raosna asa disebit, melong bari teu sumaur, munggah kekerot waosna, Siliwangi reuwas ningal putra kitu, reh atos terang adatna, teu paya pisan dihiding
177. Enggal Sang Ratu ngandika, ngalelemu ku saur nu langkung nianis: ,He putra ama nu pamuk, ke ulah wa.ka amarah, bisi aya saur anu henteu panduk, kedah sing landung aisan, ulah babarian pusing.
178. Ayeuna ama rek nanya, lamun enya Raden teh ngajadi wakil, mana piagem ti Rosul, cing ama hayang ningalan, ciri wanci mun bener Raden diutus, kudu aya katerangan.” Sunan Rohmat nyaur deui.
179. ,Ama mugia uninga, piagem mah kang putra teh henteu nampi, henteu maparin Jeng Rosul.” Sang Ratu kebat ngandika: ,Lamun kitu Raden wakil henteu puguh, moal aya nu percayal kusabab teu aya tawis.
180. Lamun ama geus ningalan, piagemna nu bener-bener ti Nabi, karek percaya saestu,, meureun kari nimbang-nimbang, ku kituna ayeuna Raden perelu, pek nyokot piagem heula, meureun ama kari mikir.”
181. Sunan Rohmat pok nga-ndika: ,Pami kitu sae ayeuna ge amit, bade nguninga ka Rosul.” Peureum Raden Kiansantang, bari ngaos Sahadat Kalimah Rosul, les musna ti Pajajaran, nu kantun hookeun galih,
182. Kacarios Sunan Rohmat, harita ge parantos di tanah Suci, ngadeuheus ka Kangjeng Rosul, nguningakeun kajadian, henteu hasil rehna piagemna suwung, Kangjeng Gusti Rosullulah, harita keneh ge nulis.
183. Barang saparantos tamat, sakalian harita keneh ditawis, teu lami parantos putus, dipasihkeun ka Syeh Rohmat, anu nampi bingah salebeting kalbu, harita keneh amitan, mungkur ti payuneun Nabi.
184. Sunan teh ngaos Sahadat, mung sakiceup parantos aya di Jawa, Kersaning Nu Maha Agung, ngambah nagri Pajajaran, Sunan Rohmat di kaca-kaca ngalantung, guligah lebeting manah,ngabantun piagem Nabi.
185. Harita teh kaleresan ningal batu ageung lempar sareng leucir, patlot mangsina dicabut, bari piagem dicandak, seug disalin harita teh kana batu, nyerat ku Aksara Sunda, nelah nami Batu Tulis,
186. Anu mawi Sunan Rohmat, maksad nyalin dina eta batu nulis, supados sadaya maphum, menak rama Pajajaran, yen anjeunna janten wakil Gusti Rosul, na waktos Susunan nyerat, seueur jalmi balawiri.
187. Nya eta bade kempelan, para Mantri Ponggawa kalih Bopati, ningal nu nyerat na batu, sahiji Mantri mariksa: ,Naon maksud anjeun nulis dina batu?” Diwalon ku Sunan Rohmat: “Sukur nanya maneh Mantri.
188. Nu matak kaula nyerat, eukeur nyieun tandana wakil ti Nabi, nya kami wakil Jeng Rosul, ngislamkeun di Pajajaran, enya eta nyalin ti Agama Hindu, saha bae nu bahula, pasti dibasmi ku kami.”
189. Mantri ngajenghok manahna, bade napsu nguping pisaur nu nulis, barang ret ningal pamulu, sidik ka nu nyerat tea, beuki reuwas sihoreng Gagak lumayung, nu gagah Den Kiansartang, kalinglap panganggo Haji.
190. Harita keneh ge angkat, rek unjukan ka Perabu Siliwangi, kasondong parantos kumpul, nya eta nuju mirempag, Kiansantang nu bade nalukkeun Hindu, badanten kuma petana, nurut atanapi mungkir.
191. Mungkir alamat cilaka, sabab pasti nagara diburakbarik, Pajajaran tangtu ancur, saha anu henteu terang, Senapati Gagak Lumayung nu pamuk, tungkul ngeluk para Raja, taya nu nyaur sahiji.
192. Keur kitu Mantri unjukan, bari nyembah ,Kaulanun Kangjeng Gusti, ngunjukkeun putra nu pamuk, ku abdi bieu ka pendak, nuju nyerat nyalin piagem na batu, sauma sa Pajajaran, tua anom kedah salin.” (Hanca)


Ha Ha Ha (14)

Februari 18, 2011

Kunanon sireum sasalaman?

Kieu caritana sanggeus dunia jeung isina kumplit,pek teh sasatoan can boga alat kelamin,,
ceuk Malaikat teh : Mun hoyong nyandak alat kelamin pek tah di aya di gunung
Kuda langsung berecit lumpat matakna Kuda meunang nu GEDE
Pas sireum nepi ka Gunung pek teh beakeun alat kelaminna,,makana nepi ayna teh sireum mah saling tatanya ka sesame Sireum maneh geus meunang Acan

 

Manuk

Sabaraha mang manuk ieu hargana ? Ceuk saurang lalaki ka tukang manuk.
Tah anu keur nyanyi mah hargana sajuta. Lamun itu tuh anu cicing bae, ETA
Mah dua juta, bari nunjuk manuk anu ngahiul bae dina kurung.
Har, naha bet Mahal keneh anu cicing bae geuning Mang ?
His, pan ETA anu nyiptakeun laguna…!!

 

Dokter Vs Pasien Nini-nini

Nini : “Dok, abdi gaduh masalah, mun abdi hitut, sok teu bau jeung teu disada, jadi hawatos, sieun teu normal … bie ge abdi teh tos 5x hitut tapi da teu aya sora’an jeung teu bau …”
dokter : “oh kitu ? cik atuh urang parios…”
Tuluy dipariksa we ku dokter teh …
Dokter : “Ieu ibu resep obat na, peser di apotik, ke 3 dinten deui ibu kadieu deui …”
Tidinya si nini meuli obatna & nginum obat sapoe 3x, tuluy datang deui ka dokter 3 poe berikutna…
Nini : “alah dok mujarab oge obat teh, ayeuna mah hitut teh disada, ngan henteu ari bau mah … ”
dokter : “oh sae atuh bu, berarti cepil na tos sehat, ayeuna urang landongan pangambung na, dijamin engke mah bau na ge bakal ka ambeu … meledek”
Nini : “hah ?!”

 

Dokter Kandungan Vs Pasen


Ceu Erum rek di pariksa ka dokter kandungan langganan maneh na.
Sabot geus lila nungguan di ruang tunggu, Ceu Erum dipanggil ku Perawat jeung di titah asup ka ruangan Dokter .

Ceu Erum : Wilujeng Sonten dok, Wilujeng tepang deui sareng abdi.
( ceu erum ngomong kitu , bari jeung so akbrab , maklum ka dokter langganan tea ).
Dokter : wilujeng Sonten oge, ke ieu sareng ibu saha jenengan ?
ceu erum : ah , maenya dokter hilap ka abdi, pan abdi mah sering di parios ka dieu ???
Dokter : Ke, pami kitu mah, Mangga Ibu Buka anggoan sareng Rok Ibu, teras naek ka tempat pameriksaan.

Sanggeus ceu erum muka Rok jeung naek ka tempat pemeriksaan , karek si Dokter na ngomong.

Dokter : Oooh, ieu teh sareng Ceu Erum nya ??!!
Ceu Erum : ??????!!!!!!!!!

Jigana si Dokter teh, tara nginget nginget beungeut pasen na, tapi nu di inget ku dokter mah nyaeta ngaran jeung parabot na nu handap………..

 

Mayar Haseup Sate

Lantaran lapar, bus wae Asep Dodoy asup ka jongko tukang sate. “Pang meuleumkeun sapuluh!” pokna bari gek diuk. Sabot sate di beuleum, haseupna mani meleber, kaambeu seungit. Ngadadak rasa lapar leungit. “Mang moal tulus meuli satena oge, da geuning ku ngambeu seungitna oge geus seubeuh,” pok na bari rek ngaleos.>
“Ih, ke heula. Bayar heula atuh,” ceuk tukang sate.
Asep: “Naha? Pan teu tulus daharna oge!”
Tukang Sate: “Enya, pan seungitna geus ka seuseup. Jadi angger we kudu mayar.”
“Heug atuh,” omong Asep Dodoy bari ngodok saku. Manehna nyokot duit kencring sababaraha siki, terus diburulukeun kana piring kosong. Atuh puguh wae sorana teh meni gandeng. “Tah, dibayar ku sorana!” ceuk manehna bari ngasupkeun deui duit kana jero sakuna.


Asal Usul Ngaran Rancamaya

Februari 18, 2011

Bahan carita ti saderek DIDI HIDAYATUL KHOLIS Kepala Kampung Kersamenak Wilayah Departemen P dan K Kecamatan Tarogong. Nu nyepeng Riwayat Ajengan H. HASBULLAH Rancamaya, kalayan aya titinggalna mangrupa daun lontar, baju kere, kitab-kitab, Bonang, cucuk konde jeung sobrah.

Sababaraha ratus taun ka tukang, nalika bangsa urang umumna, khusus di wewengkon Kabupaten Garut masih keneh ngagem Agama Hindu; numutkeun sejarah mah Kecamatan Bayongbong, Cisurupan, Samarang jeung Kecamatan Tarogong ka asup ka karajaan Timbanganten nu Agamana Hindu, ku kira-kira ieu carita teh mungkin bae jaman eta. Ari laku lampah jalma beh ditu nepi ka ayeuna jigana sarua bae, aya nu milampah hade jeung aya nu milampah goreng sok sanajan diuger ku aturan-aturan agama atawa darigama. Keur jalma nu nagalampahkeun goreng cek inyana mah hade bae, sabab tujuannana ngan nepi ka nyumponan ka butuh hirup, asal pake pageuh, dahar seubeuh, imah weuteuh, anak pamajikan kaparadah sapopoena. Nyakitu deui jaman harita oge di wewengkon Desa Kersamenak jeung Sukalilah ayeuna kaayaan daerahna teu aman, unggal peuting kudu bae aya paling, bray beurang loba padagang nu dibegal, teu sirikna unggal golodog geus kaunggahan rampog. Pantes wae mun rahayat sawewengkon eta ngarasa pugag dina enggoning nyiar kipayah, para padagang hoream lunta, patani sungkan ancrub ka cai teu saeutik kaom buruh gawena ngan nangkeup tuur. Nitenan kaayaan balarea jiga nu peunggas harepan, Ki Sumeren Kawalangket, kumaha narekahannana sangkan rahayat laluasa dina kahirupannana. Sanggeusna dipikir di bulak-balik diitung untung-rugina, ditimbang-timbang pibalukareunana, Ki Sumeren sapada harita ngondang tatanggana nu kawilang ku manehna boh ti pihak kolot nu geus boga wiwaha, oge para nonoman nu miboga wanda tanggung-jawab ka balarea. Atuh dina barengna teh babadamian jol mupakat bae da puguh eta pisan nu ku rahayat dipakahayang. Ti harita ngaran Ki Sumeren kagurnita ka balarea, ari sababna manehna pisan nu ngatur cara ngajaga jeung ngariksa boh rahayat boh pakaya, oge ngadidik jeung ngalatih ka para nonoman nu dibutuhkeun tanagana tur kabisana, nya Ki Sumeren pisan nu ngagemleng beurang peuting dina aturan ulin maenpo, pikeun numpes jalma-jalma nu jarahat. Murid-murid Ki Sumeren lila-lila mah sumebar ka unggal desa, tur mawa pangabisa pikeun ngajaga ngariksa tur ngabela kulawarga katut balarea dina mangsa aya maung ngamuk, gajah meta aya siku siwulu-wulu. Ku sumebarna murid-murid Ki Sumeren nu nyarahcal di unggal tempat mawa pangaruh anu kacida gedena keur rahayat di tempat eta boh ngeunaan sabilulungan dina nyinghareupan jalma-jlama jahat atawa tulung – tinulung ka sasama nu merlukeun bantuan boh tanaga, boh harta. Nya kitu dina prak-prakannana sumembah kana kapercayaan alam harita (mun ayeuna mah disebut animisme). Murid-murid Ki Sumeren mangrupa pamanggulna. Ku ayana murid-murid Ki Sumeren nu geus sabilulungan jeung rahayat, atuh keur jalma-jalma jarahat oge mangrupa hiji pangajaran pikeun maranehannana ngayakeun komplotan keur usaha babarengan , sabab ari seang-sewangan mah geus teu kauntup geusan ngalawan dimana kaperegonakeun ngarampog. Mimitina mah komplotan rampog teh aya dina kaunggulan tur kauntungan dina enggoning ngalaksanakun kajahatannana, malah di sawatara kampung mah aya jalma nu nepi ka tampadaksa disiksa jeung ditandasa pedah teu masrahkeun harta bandana. Dina mangsa meuweuhna jalma-jalma jarahat ngaranjah mah ka unggal imah, Ki Sumeren harita keur ngayakeun babadamian jeung samurid-muridna kalayan nu dumasar kana wangsit roh suci nurutkeun kapercayaan alam harita. Sanggeusna Ki Sumeren mere mangrupa-rupa cara pikeun nyanghareupan lawan sangkan aya dina kaunggulan, pungkasanana carita Ki Sumeren nandeskeun, yen taun ieu taun munggaran pikeun numpes jalma-jalma nu jarahat, kalayan taun ieu pisan mimiti ngalaksanakeun seba, nu mangrupa nunggel janggana jalma nu kawilang jahat dina sataun saurang. Satutasna rampung babadamian kalayan ngabogaan tekad anu moal laas pikeun ngabasmi jalma-jalma nu jarahat ku rupa-rupa tarekah. Tarekah nu munggaran tina hasil babadamian tea nya salah saurang murid Ki Sumeren kudu ngayakeun hiji upacara perkawinan kalayan diayakeun hiburan mangrupa maenpo, nu dipalar supaya karaman ngarampog kanu keur hajat dina mangsa eta Ki Sumeren pikeun nguji murid-muridna hasil didikannana. Tarekah munggaran bener-bener keuna kanu diduga jalma-jalma nu jarahat daratang ngabubuhan, ngaranjah ka imah nu keur hajat. Bubuhan hajat ngan ukur mangrupa pitapak, nu boga imah mere tanggara ka baturna nu geus sayaga samemehna. Ki Durganda kapala kaamanan lain deui ngarejagna ari sababna kakara waktu harita aya nu nyoba-nyoba ngalawan tur ngagagalkeun maksudna. Murid-murid Ki Sumeren geus teu sabar hayang mere pangajaran susuganan jalma-jalma nu jarahat jadi insap. Teu sawatara lilana Ki Durganda sabaladna geus laluncat ti imah nu boga hajat bari ngalalugas pakarangna, di luar balad Ki Sumeren geus ngaregreg lir pager nu kekep rekep. Ki Durganda hemar hemir arek tanding asa wegah rek ngalawan, tapi dasar Ki Durganda boga adat bahula tungtungna lahlahan narajang pangheulana dituturkeun ku baladna. Ki Durganda sabaladna tambah-tambah ngarasa heran sabab nu dianggap musuhna estu teu mawa pakarang, tur lobana sarua jeung jumlah balad manehna; geus tinangtu pihak musuh rek ngajajal pangaweruh. Teu sabaraha lilana der tarung campuh, iyeu patutunggalan, ari Ki Durganda sabaturna tarungna bener-bener boga maksud muputkeun umur musuh, ngarah nyawa pihak lawan. Sabalikna ari murid-murid Ki Sumeren ngalaksanakeun usaha nu munggaran, mangrupa mere pangajaran susuganan maranehna insap tina kajahatan. Ki Durganda sabaturna ngarasa jengkel, kabeh kabisana digunakeun tapi teu matak nyugemakeun, kalah maranehannana beak tanaga, rea daiantara balad Ki Durganda nu ngalungkeun pakarangna bari lumpat ngarasa teu kuat ngalawan ku pangawasa lawanna, lila-lila balad Ki Durganda beak kalabur ninggalkeun tarung, bari nandangan kanyeuri, rarasaan panon asa narolol urut katonjok, ka tojos, taktak walikat asa semplak urut kasepak ka tongtak, mun gado asa nyengsol mun careham asa semplak, pipi peurih lir digerih urut panampiling semu gunting. Balad-balad Ki Durganda teu saeutik nu ngadak-ngadak muringis, sungkan nuluykeun kajahatan sabab ku maranehannana karasa geuning kiti jajatena pihak lawan, muji sajeroning ati cacak-cacak pihak lawan mun aya maksud nandasan pinasti maranehna palastra, ku cara eta pisan diantarana aya nu ngadadak insap sapadaharita, turta balik kana jalan nu matak nyalametkeun ka dirina tur ka kulawargana. Tapi aya diantarana nu  boga rasa hayang mulangkeun kanyeri, hutang uyah taur uyah, hutang pati bayar pati, basana kagok barontak kapalang carambang, kumaha geletuk batuna kecebur caina. Ki Durganda nu geus ditaringgalkeun ku sabaturna harita masih ragot tarungna. Ki Durganda sababaraha kali ganti pakarang tapi can bisa ngungkulan musuh sok sumawona ngarubuhkeun Ki Pasrana tetep lemor jiga nu ngahaja ngala tanaga lawan ngarah musuh lusuh napsuna. Barang keur ragot nu tarung Ki Sumeren gancang mere tangara ka Ki Pasrana. Cukup Pasrana, barang Ki Pasrana ngadenge basa guruna, teu talangke Ki Durganda dirapetan bisi srog suku kencana dikahareupkeun dina waktu nu sakiceup bedog Ki Durganda geus murag, bareng jeung muragna Ki Durganda nyuuh adug lajer gegerungan teu kuat nahan kanyeri nu nyaliara sakujur awak. Ki Durganda diparayang dibawa ka imah Ki Pasrana, tuluy digolerkeun di tengah imah, dijaga ku Ki Pasrana sabaturna. Poe isukna sanggeus Ki Durganda pulih deui, dibawa ka imahna Ki Sumeren sakumaha amanatna tadi peuting, sarengsena nyerenkeun Ki Durganda Ki Pasrana mah baralik deui ka saimah-imahna. Ari pangna Ki Durganda diserenkeun ka guruna taya lian pikeun ngalaksanakeun tarekah nu kaduana. Dina waktu saminggu dua minggu mah sangeusna kajadian di imahna Ki Pasrana mah taya beja boh nu dirampog atawa ditandasa ku jalma-jalma jahat. Lilia teu lila der bae beja pabeja-beja yen rampog geus meuweuh deui, anu diluluguan ku Ki Durgandi adina Ki Durganda, anu tindakannana leuwih-leuwih ti lanceukna paribasa sahaok kadua gaplok teh saenyana. Ki Durgandi mimpin anak buah lanceukna anu ngan kari saeutik deui ditambah deui ku anak buah manehna nu jumlahna oge teu pati loba. Dina mangsa meuweuhna jalma-jalma nu jarahat ngalaksanakeun kajahatannana, harita Ki Sumeren keur gunem catur jeung Ki Pasrana pikeun ngalaksanakeun tarekah saterusna. Isukna kendang geus ngungkung tanggara rek aya upacara seba anu dikokolotan langsung ku Ki Sumeren sakur rahayat nu aya di dinya kabeh patanya-tanya, naha rek uapacara seba tai sepi teu aya jalma nu mawa sasajen jeung sajabana kabiasaan nu rek seba. Teu lila jol Ki Sumeren asup ka tengah-tengah wewengkon upacara bari pok nyarita :”He dulur-dulur nu pada karumpul, balarea nu pada daratang kana upacara, geus tinangtu ku kula kasawang aranjeun nganaha-naha upacara beda ti adat nu biasa, sabab kula kudu nohonan sakumaha nyaring jeung antipati kudu ngalaksanakeun seba ku mangrupa manusa. Kukituna kula baris ngadukeun jajatenna dua jago murid kaula nu ngaran Ki Pasrana jeung Ki Durganda, ngan dina engke prakna tarung Ki Pasrana mah teu meunang mawa pakarang sabalikna Ki Durganda mah meunang mawa pakarang sa kasukana, taya lian supaya aranjeun nyaksian kana upacara ieu.pangna Ki Sumeren ngalaksanakeun cara kieu ulah aya basa ti balarea telenges


Aya Carita di Terminal

Februari 18, 2011

Ku Dian Ratnaningsih

Ti sanggeus narima beja yen indung gering, kuring teu genah hate. Sabenerna mah mun harita bisa hiber jigana geus hayang ngawang-ngawang ngabelesat ka lembur tapi dalah dikumaha kaayaan teu merean. Komo kitu harita di sakola keur meujeuhna loba pagawean, katambah deuih Si Cikal keur ngahareupan USBN, asa teu tega ninggalkeunana oge.

“Kumaha, Bu janten teu ka lembur teh?” cek salaki, bari melong ka kuring.
“Kumaha tauh, Pa…?” walon teh, ret ka salaki bangun anu hayang manggih kakuatan.
“Har ari Ibu, sok araraneh atuh, kieu bae cek Bapa mah jig bae Ibu jeung Eneng ka lembur keun Aa mah dihareupan ku Bapa, pan poe saptu kabeneran saur Ibu teu aya jam ngajar, jadi ka lembur teh bisa jumaah pabeubeurang ngadagoan Eneng ti sakola, kumaha…?” tembal salaki, kawas nu apal kana kaayaan hate kuring harita.

Sakedapan kuring ngahuleng, kawas nu nimbang-nimbang pamadegan salaki, “Leres atuh kitu bae, pami Bapa ngawidian mah.”

“Nya pek geura beberes pakean Eneng anu kira-kira diperlukeun mah, tong poho bawaeun keur ka Mamih, lah ketang eta mah leuwih apal Ibu.” Tembalna, bari leos bae manehna mah ka luar.

Peutingna kuring beberes keur bawaeun ka lembur pangpangna mah baju budak keur salin da di lembur teh kira-kira rek dua peutingeun. Teu pati loba babawaan teh, ukur kantong baju jeung dus nu eusina gorengan katambah apel beureum eta oge ukur sakilo satengah keur Mimih pedah cenah diabetes, kuring kungsi maca apel beureum bisa jadi ubar keur panyakit diabet. Ketang ari Mimih mah tara ieuh ngarep-ngarep babawaan tapi ku geus bisa panggihna oge sok katingali marahmay, komo kitu apan kanyaah kolot mah asa moal bisa kagantian komo ukur ku sakilo satengah apel mah.

“Naon deui babawaan teh, Bu?” cek salaki, bari gog nagog hareupeun kuring nu keur nutupkeun seleting kantong.
“Ah, mung sakieu.” tembal teh bari cengkat.
“Keun ku Bapa urang talian dusna, cikan Aa pangnyandakkeun rapia dina laci meja tukang!” cek salaki, bari ngareret ka Si Cikal nu keur lalangkarakan bari maca buku.
“Mah, engke pami sareng Ua Oni salam tempel kanggo Aa kitu,” ceuk Si Cikal bari song ngasongkeun rapia ka bapana.
“Moal ah, moal diwartoskeun ka Uana oge yey,” tembal Si Bungsu, mari terus nyumput tukangeun kuring.
“Ih…, Eneng mah licik, apan Aa mah moal ngiring, muhun lah engke ku Mamah diwartoskeun ka Ua Oni.” tembal teh.

Barudak jarempe, tapi keukeuh bae masih keneh silih jebian.

Bada jumaah nu geus dibadamikeun, kuring jeung Si Bungsu geus anjeucleu dina beus DAMRI jurusan Bandung-Kuningan. Alhamdulillah teu pati lila ngetemna, ukur dua puluh menitan oge geus ka luar ti terminal, ongkoh geus pinuh penumpangna oge. Poe nu kacida panasna teu matak pugag lalampahan wuwuhan dina beus teh genaheun teu karasa hareudang, eta bae kakara tepi ka Jatinangor Si Bungsu mah geus kerek sirahna ngagoloyoh na lahunan kuring ari sukuna ngalonjor. Sigana mah budak teh capeeun balik sakola langsung dahar terus mangkat deui, asa diayun-ayun sigana teh.

Lila-lila mah kuring oge lelenggutan sakadang pitunduheun mimiti tingkuniang, ngan bae asa teu tenang rek reup teh malaur budak tigejut kana beusi tatahanan korsi. Antukna mata teh dibelel-belelkeun sina tetep molotot, untung tadi Si Bungsu mekel sukro, lumayan tamba nungdutan.

Lebah jalan cagak Majalengka-Cirebon mobil teh eureun sabab aya sababaraha pulisi anu keur ngawal lajuna rombongan bupati jeung stafna, apanan teu beunang aya nu ngahalangan estuning jalan teh kudu ngabulungbung. Teu wudu lila oge nungguan teh.

“Mah, tos dugi?” cek budak anu harita kakara nyaring, sigana mah kagandengan ku serine.
“Teu acan, tebih keneh.” walon teh bari ngusap tarang budak nu renung ku kesang.
“Macet, Mah…?” kituna teh bari nangtung na jok terus nempoan jalan.
“Eneng lapar…?” kuring neuteup budak nu keur nangtung.
“Muhun, hoyong roti ah…,” tembalna bari ngalieuk ka kuring. Kuring gura-giru muka kantong terus nyokot roti, song dibikeun ka budak.

Teu lila ti harita beus teh geleser deui maju mimitina mah lalaunan terus ngagancangan. Kuring ngareret kana jam nu aya hareupeun supir euleuh geus satengah tilu, mudah-mudahan teu sore teuing nepi ka terminal Cirendang teh, sabab ti dinya kudu naek angkot deui anu ka jurusan jalan Pramuka.

“Bu, Angsulanana nu tadi, mana karcisna?” cek kenek.
“Mangga, ieu…” walon kuring bari song mikeun karcis. Tadi teu kaburu di pulangan lantaran can aya receh.

Jatiwangi jeung Bongas geus liwat, kitu deui Kedawung jeung Plered. Beus teh teu liwat terminal Cirebon tapi laju ka jalan tol, lumayan rada gancang tepina ka daerah beber teh. Ti dinya nyemprung ka terminal Cirendang.

Jam satengah genep kuring tepi ka Cirendang jrut turun, tapi teu gancang naek angkot sabab Si Bungsu hayang ka cai heula. Harita di terminal geus rada sepi maklum kudu dibawa asup da moal lila ieuh. Gusti dasar keur tiis diri barang ka luar ti WC geuning geus euweuh dus teh, sakedapan kuring olohok terus kokotetengan neangan dus bisi poho neundeun tapi sisid hareupeun panto.

“Punten Bapa manawi ningali dus di dieu?” cek kuring ka saurang lalaki anu keur nagog teu pati jauh ti WC.
“Henteu, Ibu nuduh ka kuring…?” tembalna tipupuncereng.
“Eh, aduh ampun paralun teuing teu maksad kitu, nanging…,” teu kebat kuring teh rada ngarengkor ningali pangawakan anu gede tur perenges sarta sorot panonna anu beureum bangun nu keur teler. Hate beuki ratug basa manehna ngadeukeutan bari melong, Si Bungsu tipepereket nyumput tukangeun kuring, tapi kuring nyoba neger-neger maneh sangkan tong kaciri sieun ku manehna.
“Punten atuh, Pa.” cek kuring.
“Aya naon ieu, Gani…?” cek hiji sora ti tukangeun kuring. Barang direret teh, “Komara… ieu teh Komara… leres Komara…?” cek kuring melong eta lalaki.

Nu dipelong sakedapan ngahuleng, terus neuteup kuring bangun nyidik-nyidik. Ret ka luhur ret deui ka handap terus nyureng “Ke…ke…saha tea nya…Asih…bener…Asih…Kinasih,” walonna semu nu asa-asa.

“Leres Kinasih, aduh Komara… ieu teh?” kuring ngayakinkeun.

Najan ayeuna geus aya nu robah tapi kuring teu kapalingan ku sorot panonna, sorot panon anu seukeut tapi kiwari bangun anu ngemu hiji rusiah.

Manehna unggeuk terus melong ka Si Bungsu, aya cimata nu meh rag-rag, gog nagog panonna terus neuteup Si Bungsu. Budak beuki murungkut lantaran teu kenaleun, ret ka kuring rada tanggah.

“Asih, ieu saha? Pastina batina jeung Heri nya…?” walonna, bari noel pipi Si Bungsu.
“His…, lain jeung Heri eta mah masa lalu atuh, ke…ke asa teu pantes ngobrol hareupeun WC…” cek kuring.
“Aeh kelanan, ari tadi ku naon bet parea-rea omong jeung Gani?” ceuk Komara, bari nunjuk ka Gani.
“Nya eta kurang ajar Si Ibu bet nuduh ka kuring maok dus babawaanana pedah kuring aya di deukeut panto WC.” tembal Gani poporongos.
“Bener kitu, Sih…?” tembal Komara ngareret ka kuring.
“Ah, teu nuduh ngan naroskeun.” cek kuring.

Sakedapan Komara ngahuleng terus metot leungeun Gani dibawa rada anggang ti kuring, teuing ngomong naon da teu pati jelas gandeng ku sora mobil, ngan nu kaciri ku kuring mah. Komara bangun nu ambek, teu lila Gani ngaleos.

“Kumaha atuh Sih, dus tea… oleh-oleh sigana mah.” ceuk Komara.
“Lah…lain milik meureun, Komara kenal jeung lalaki tadi?” tembal teh, bari melong ka nu ngaleos.
“Oh, kenah…kenal…, biasa jalma keur mabok sigana mah, aeh Sih… cenah di Bandung nya, ka urang mana atuh ari lain jeung Heri mah?” cek Komara.
“Muhun di Bandung, ari bapana budak mah urang Ciamis, panggih harita keur kuliah bae, tapi lain ti UPI baheula mah IKIP ketang, kumaha wartosna Nanih, Mar?” tembal kuring.

Nu ditanya ukur mesem bari ngulinkeun roko.

“Nanih, Nanih mah damang, sabaraha taun nya teu pendak, terahir basa reuni di Palutungan taun 1993, Asih mah tos senang nya… ari Komara kieu bae… geuning,” kituna teh bari luk tungkul nyumputkeun paromanna.

Komara teh sobat kuring keur di SMA. Ketang lain ukur Komara tapi aya limaan nyaeta Sri, Nanang, Lasmi, jeung Heri. Lulus ti SMA taun 1990 kuring jeung Sri mah neruskeun ka IKIP, Nanang mah ka UNDIP, ari Heri manehna mah milu test ka bintara terus ayeuna tugasna di Surabaya. Lasmi neruskeun di Jakarta ka sakola perawat, sedengkeun Komara harita teh milu UMPTN ka UNPAD ngan teu lulus, lain pedah teu mampuh nu puguh mah can keuna kana milikna lantaran di antara nu limaan Komara teh pangpinterna. Ti kelas hiji nepi ka lulusna kaasup siswa pinunjul. Ti harita kuring jeung ki sobat nu tilu teh ukur bisa silih suratan. Ari jeung Sri mah mindeng panggih lantaran sa-Fakultas ukur beda jurusan, kuring di Basa Sunda manehna di Basa Inggris.

Taun 1993 kuring, Sri, Nanang, Lasmi, jeung Komara ngayakeun reunian, tapi Heri mah teu bisa datang sabab katalian ku dines. Harita kuring kakara apal yen Komara teh diteruskeun di STAIN Cirebon malah nya harita pisan panggih jeung Nanih teh. Reuni di Palutungan kacida gumbirana silih tukeur pamanggih bari silih guar pangalaman, ti harita pleng bae teu aya beja teu aya carita ngeunaan Komara mah duka ka mana, surat-surat ti kuring oge tara dibales. Unggal kuring balik ka Kuningan beja ngeunaan Komara lebeng teu kapanggih. Panggih deui teh meureun ayeuna di terminal, tapi tangtungan Komara bet beda kacida. Papakean nu kucel pangaliwota jeung tato na awakna, bet jauh tina tangtungan Komara bentang kelas sobat kuring, harita hate kuring kebek ku rupaning panasaran ngan hanjakal poe geus reup-reupan.

“Aduh… tos sonten geuning Mar, sono…sono kacida Asih teh.” cek kuring bari ngasongkeun leungeun ka manehna. Komara ukur neuteup kuring.
“Sih, ayeuna ka bumi Mimih?” tembalna, bari ngusapan buuk Si bungsu nu harita diuk gigireun kuring.
“Muhun… aya keneh angkot kitu, Mar?” walon kuring lantaran harita geus reup-reupan.
“Aya, ke urang megatna beh ditu bae, lantaran sok langsung tara ngetem heula mun tos sonten mah,” Tembalna bari nunjuk ka beh wetan. Kuring nuturkeun Komara, teu lila jol angkot jurusan Pramuka.
“Hey…, geuning maneh Kom, jeung saha euy, asa karek panggih sayah mah… kenalkeun atuh, nu anyar…?” cek supir angkot bari ngareret ka kuring.
“Geus tong loba omong, barina oge tong sangeunahna nyarita teh, cicing teu apal mah bisi jadi pidorakaeun.” tembal Komara bari semu nu kaeraan.

Kuring ukur seuri, tapi hate mah keukeuh kebek ku kapanasaran ningali polah Komara harita.

“Sih, sok geura naek tos magrib.” cek Komara.

Kuring jeung Si Bungsu diuk di hareup, lantaran di tukang geus rada pinuh, jeungna deui meh tenang teu pasesedek.

“Rud, titipnya nepi ka pengkolan Sarmadi rek terus ka Sidapurna,” tembal Komara bari seuri, song manehna ngasongkeun leungeun ka kuring, “Sih, tong dipikiran dus mah sugan aya milik engke dianteurkeun ku Komara,” Cek manehna.
“Keun bae Mar, nuhun nya… mun aya waktu ka Sidapurna atuh apal keneh lain, ka bumi Mimih, sono hoyong ngobrol sakantenan sareng Nanih ajakan geura teu burung rame sigana teh” cek kuring.

Komara ukur mesem, paromanna semu nu alum, sareretan aya cimata nu nyalangkrung dina juru panonna, teu pati sidik lantaran manehna kaburu ngabalieur.

Geus kitu mah geleser angkot teh maju.

Hawa kota Kuningan mimiti karasa nyecep wantu harita geus magrib, najan kitu nyecepna kota Kuningan karasa seger beda jeung nyecepna kota Bandung nu geus beurateun ku haseup kandaraan.

“Punten Bu, tepang sareng Komara?” cek supir semu nu asa-asa.

Sakedapan kuring melong ka supir, kunaon bet tumanya kitu, “Muhun aya naon kitu, Kang?”

“Rerencangan atanapi calon….” cek supir, teu kebat.
“Calon…, calon naon Kang, abdi sareng Komara teh rerencangan nuju di SMA.” walon teh, bari seuri.
“Oh, manawi teh calon istrina.” tembal supir.
“Har, apanan Komara mah tos nikah sareng Nanih sakaterang abdi mah,” kapanasaran kuring beuki nambahan.
“Eh…, manawi teh Ibu terang, apan Nanih mah parantos maot opat taun ka pengker, waktos aya kahuruan di Pasar Baru tea….”
“Ke…ke…ke…leres eta teh Kang, Innalillahiwainnaillaihi rojiun?” karewas, kasedih, kapanasaran nyelek na angen.
“Muhun Bu,” tembal supir, bari ngalieuk ka kuring.
“Ke…, pami teu lepat mah kapungkur Komara teh damel di Pemda bagian naon nya hilap deui, tapi geuning tadi….” kuring teu kebat kalah ka melong supir.
“Muhun, nyaeta ti barang Nanih maot tea, Komara janten stres kenging sataun teu tiasa diajak nyariosna oge, damang-damang soteh saentos tatamba ka Jawa Timur, ka Pasantren naon lah…,” cek supir, bangun nu apal pisan ka Komara teh.
“Sakedap, pami Akang rerencanganana?” cek kuring.
“Abdi mah tatanggana pisan, malah nya rerencangan nuju di SD mula.” kitu cek Supir teh.

Leng, kuring ngahuleng rasa nu teu percaya pagaliwota jeung kanyataan anu tadi katingali jeung kadenge.

“Kang pami putrana sareng saha atuh, ayeuna?” cek kuring.
“Putra saha?” supir teh bet malik nanya.
“Muhun putra Komara?” Walon teh.
“Har…, apanan sami maot, harita teh Arif sareng Nanih nuju di kios waktos aya kahuruan tea, duanana teu kabujeng disalametkeun.” tembal supir.

Ya Alloh kutan kitu carita hirup Komara.***


Sabulangbentor

Februari 18, 2011

Bajuang

Biasana mun geus rengse barang gawe, jejer wangkongan sok ngabalengkot kana obrolan sabulang bentor. Nu sok mirucaan ngadabrul nyaeta Bah Oding. Saperti kajadian dina minggu nu anyar kaliwat. Ti isuk meluk nepi ka sore jeder Bah Oding ngablamblam nyaritakeun pangalamannana. Salahsahiji dongengna nyaeta lalakon bajuang waktu perang ngalawan karaman DI TII.

“Lur! Kieu-kieu oge, sayah boga jasa ka nagara. Waktu taun 1950-an, sayah ngilu pager beutis, oge kalan-kalan aub kana pangperangan. Tah.. saksina ceda na tonggong,” ngomong kituna teh bari ngalaan baju, terus nembongkeun tonggongna nu pinuh ku ceda.

“Euleuh meni raca kitu.. tilas tapak pelor oom..?” cek Teh Nani.

“Lain!” tembal Bah Oding.

“Euh.. rupina ceda na tonggong oom, tapak kapetelan granat?” Jang Uyeh nimbrung.

“Lain!” cek Bah Oding deui.

“Atuh tilas naon?” cek Cep Idod panasaran.

“Ceda na tonggong sayah, tapak panyakit Cacar,” cek Bah Oding bari nyengir.

 

Tardan

Cep Idod : Nurutkeun panalungtikan kuring, ngaran kasenian nu hirup di tatar Sunda, karereanna nyokot tina akronim atawa wancahan. Contona, Lapidut wancahan tina Lawak, Kacapi jeung Dangdut. Doger wancahan ngadogdogan anu beger. Tarling, Hitar jeung Suling.

Jang Uyeh : Ari Tardan wancahan tina naon?

Cep Idod : Kakara ngadenge tah, cik naon wancahanna?

Jang Uyeh : Wancahan tina Gitar jeung munding edan (ngomongna kalem).

 

Carita Pondok Pangpondokna Sa dunya

Dina sela-sela kagiatan ngokolakeun Jaipong Julang Ngapak, Bah Odingsok rajeun nulis Carpon. Malah tadina mah rek diilukeun kana pasanggiri carpon nu diayakeun ku Koran Sunda Galura.

Kusabab sieun kapilih jadi juara niatna bolay. Nurutkeun paniten sastrawan moyan (nu saban isuk moyan), carpon karya Bah Oding kapeunteun jadi carpangondoknya “carpon pangpondokna sa dunya”. Judul Carpona “Budak Ceurik”. Eusina sauted “Aya budak kacugak beling, ceurik”.

 

BBM

“Geus ngadenge beja can, harga minyak tanah turun deui jadi Rp.800,-?” ceuk  Jang Uyeh ka Cep Idod.

“Ah.. eta mah berita bohong, piraku geus naek bet turun deui,” tembal Cep Idod.

“Sumpah cek dina TV, saleter hargana Rp.800,- asal daek meretan selang tengki,” cek Jang Uyeh kalem.